Tez hakkında genel bilgiler verdiğimiz konu olan tez nedir? konusu tezin temellerini   anlamanıza yardımcı olmuştur.

Tez nasıl yazılır? konumuzda ise bir tezi yazmanın ana hatlarından bahsettik. İlk taslağınız, araştırmalarınız ve bunları düzenlemeniz için başlangıç rehberidir.

Tez yazma kuralları konulu yazımızda da tezin biçim özellikleri nasıl olmalı buna değindik. Hangi yazı tipi kullanılacak, yazı boyutu nasıl olacak, noktalama, satır araları ve paragraf yapısı gibi dikkat etmeniz gereken biçim özelliklerinden bahsettik.

Bu konumuzda da tezin bölümlerini ele almaya çalıştık, gelin hep beraber adım adım tezinizi hazırlayalım.

Ön Kısım

Tezin metin bölümünden önce, tezle ilgili açıklayıcı bilgileri içeren ön kısımda yer alan sayfalar aşağıdaki kurallara göre hazırlanmalıdır:

Boş Sayfa
Tez ciltlenirken dış kapaktan sonra, iç kapaktan önce yer alan numarasız sayfadır. Tezin en sonuna, dış arka kapaktan önceye de numarasız olarak eklenir.

İç Kapak Sayfası

Bu sayfa, dış kapak kompozisyonunda düzenlenerek boş sayfadan hemen sonra konur. Tez bir kuruluş tarafından desteklenmişse kuruluşla ilgili açıklama, il-yıl bilgisinden önce yer alır.

Bilimsel Etiğe Uygunluk Beyanı
Çalışmanın bilimsel etik kurallarına uygun olarak hazırlandığını beyan ve taahhüt eden metni içeren sayfadır.

Kabul ve Onay
Tez savunma sınavı jürisi tarafından tezin kabulünü ve enstitü müdürünün onayını gösteren sayfadır.

Türkçe Özet
Bu sayfada tezin yaklaşık 250-300 sözcükten ibaret Türkçe özetine yer verilir. Başlık olarak ÖZET sözcüğü kullanılır. “Özet” bölümünde tezin konusu, kapsamı, ele alınan sorunun niteliği kısaca belirtildikten sonra tezin sonuçları özetlenir. Bu bölümde, tezde irdelenen önemli yazar ve metinlerin adları ile önemli tarihler ihmal edilmemelidir. Tezin amaçlarını ve sonuçlarını içermeyen özetler kabul edilmez.

Özette, ilgisiz ayrıntılardan kaçınılmalı, yalnızca tez konusunun özünü oluşturan araştırma problemi (ne), bu problemin hangi amaçla seçildiği (niçin), izlenilen yöntem ya da yöntemler (nasıl), bulgular ve sonuçlar anlatılmalıdır. Birçok araştırmacı, teze ulaşmadan önce, onlara sunulan bu özete ulaşacaktır. Dolayısıyla, özetin hazırlanmasına yeterli zaman ayrılmalı, tezin dışa açılan bu penceresine özel önem verilmelidir.

Özetin bir kaynağa veya dizine alınacağı düşünülerek bu sayfada tez başlığı, tezi hazırlayanın adı ve soyadı, üniversite ve enstitü adları, tezin sunulduğu ana bilim/ana sanat dalı, programın türü (yüksek lisans veya doktora), yılı, danışmanın unvanı, adı ve soyadı belirtilmelidir. Özetin altında, sola hizalanmış biçimde “Anahtar Sözcükler:” başlığının devamında 3 ila 5 anahtar sözcüğe yer verilir. Anahtar sözcükler özel ad değilse küçük harfle yazılır. Tezin başlığındaki sözcükler anahtar sözcük olamaz.

Tezlerin başlıkları ve özet sayfaları YÖK Dokümantasyon Merkezi tarafından Tez Veri Tabanı’nın taranabilir alanlarına yüklendiğinden bu gibi metin alanlarında tablo, şekil, grafik, formül, simge, alt veya üst simge biçimi yazım (subscript, superscript), Yunan harfleri ve benzeri standart olmayan simge veya karakterler kullanılmamalıdır.

Yabancı Dilde Özet
Türkçe özetin İngilizce (ABSTRACT), Almanca (ZUSAMMENFASSUNG), Fransızca (RESUME) gibi yaşayan Batı dillerinden birine çevirisini kapsayan metindir. Metnin altında 3 ila 5 anahtar sözcüğe (Key Words, Stichwörter, Mots clés) yer verilir. Türkçe ve yabancı dildeki özetler içerik olarak birbirine denk düşmeli, anahtar sözcükler aynı sırayı izlemelidir. Türkçe özet gibi yabancı dildeki özet de özenle hazırlanmalı, yabancı dili iyi bilen bir uzmana kontrol ettirilmelidir. Burada, tezin yabancı dildeki adı, özet başlığı olarak verilir.

Ön Söz
Bu bölüm zorunlu değildir. Öğrenci, arzu ederse, çalışma konusunun kişisel boyutu, bu çalışmanın kendisi için ifade ettiği anlam ve çalışma süreci hakkında söylemek istediklerini bu bölümde dile getirebilir.

İçindekiler
Tez metninin bölümleri ve alt bölümleri, metin içerisinde düzenlendikleri sırada alt alta yazılarak ve karşılarına bulundukları sayfa numaraları konularak hazırlanır. Bu sayfanın düzenlenmesinde rakamla numaralandırma sistemi kullanılır. Tezin bu kısmında bütün bölüm ve alt bölümlerin başlıkları listelenmelidir. Buradaki başlıklar metinde kullanılanlarla aynı olmalı, bu uyum son okuma aşamasında yeniden gözden geçirilmelidir. Her başlığın ve alt başlığın karşısında bir sayfa numarası bulunmalıdır. Listenin maddeleri sol kenara, sayfa numaraları ise sağ kenara hizalanmalıdır. Madde başlıkları ile sayfa numaraları arasında ardışık noktalar yer almalıdır. Noktaların sözcüklere ve sayfa numaralarına bitişik olmaması sağlanmalıdır. Kullanılan yazma programının otomatik içindekiler tablosu oluşturma özelliğinden de yararlanılabilir.

Listeler
Bu bölüm zorunlu değildir. Tezde tablo, şekil, fotoğraf ve benzeri ögeler kullanılıyorsa bunların tam listesi bu bölümde verilir. Başlıkların, sayfa numaralarının biçimi “İçindekiler” sayfasıyla aynı olmalıdır.

Kısaltmalar (veya Simgeler)
Bu sayfa, tez yazarının çalışmasının gerekliğinden dolayı yaptığı kısaltmaların veya kullandığı simgelerin listesini ve açıklamalarını içerir. İkisi birden listeleniyorsa “Kısaltmalar ve Simgeler” başlığı kullanılır. Dile yerleşmiş (Türk Dil Kurumunun “Kısaltmalar Dizini”nde yer alan) ya da kaynak gösterme ve künye yazımında kullanılan kısaltmalar listelenmez.

Ana Kısım

Tezin metin kısmı tezin gövdesini oluşturur ve giriş, ana bölümler ve sonuç olmak üzere üç bölüme ayrılır.

Giriş

Tezin “Giriş” bölümünde tezin konusu, gerekçesi, amacı, araştırma probleminin niteliği, kuramsal çerçevesi, yöntemi sunulmalı, temel kaynaklara ilişkin bir değerlendirme yapılmalıdır. Başka deyişle, “Giriş”, “Tez Önerisi”nin ilgili bölümlerinin (Araştırma Problemi, Konu, Amaç, Gerekçe, Yöntem, Literatür Değerlendirmesi) olgunlaştırılıp ayrıntıyla yazıldığı bölümdür.

Giriş metninin sonunda tezin sonraki bölümleri hakkında bilgi verilmeli, bu bölümlerin içeriği, gerekli başlıklar anılarak açık ifadelerle anlatılmalıdır.

Ana Bölümler ve Alt Başlıklar
Metin uygun sayıda (en az iki) bölüme ve gerekirse alt bölüme ayrılmalıdır. Tezin birinci bölümü “Giriş”ten sonra gelir; sonuncu bölümünden sonra “Sonuç” gelir.

Sonuç
Bu bölüm, tezde elde edilen bulguların literatür değerlendirmesi ışığında yorumlanması, bunların kuramsal açıdan ve uygulamadaki önemi ile doğruluk değerinin tartışılmasından oluşur. Araştırma problemi ile araştırma soruları ya da varsayımlar esas alınarak araştırmanın başında merak edilen, bilgisi edinmek istenilen temel soruların bulunabilen yanıtları burada verilmelidir. Bunun yanında, elde edilen sonuçlara göre varsa konu ile ilgili öneriler de bu kısımda verilir.

Bu bölüm, tezin önceki bölümlerinden daha kısa olmalıdır. Bu bölümde tezde varılan sonuçlar, önceki bölümlere yapılan göndermelerle anlatılır; yeni bilgi, belge ve kaynaklar gündeme getirilmez. Tartışma ana bölümler içinde yapılıyorsa, sonuç kısmında yeni tartışma ve ek görüşlere yer verilmeyip bölümlerde tartışması yapılarak ulaşılan sonuçlar özetlenir.

Son Kısım

Kaynakça, ekler ve öz geçmiş tezin son kısmını oluşturur. Bu bölümler aşağıdaki gibi düzenlenir:

Kaynakça

Her tezde bulunması gereken bu alt bölümde, kaynakların künyeleri yazarının soy- ismine göre alfabetik olarak listelenir. Kaynakçada 1 cm asılı paragraf girintisi verilmelidir.

Ekler
Bu bölüm zorunlu değildir. Metnin bütünlüğünü bozacağı için kullanılamayan, ancak tezde yer alması zorunlu görülen liste, belge ve benzeri kaynaklara bu bölümde yer verilir. Tezin bu bölümünde birden fazla kategoride ek bulunuyorsa bunlar EKLER genel başlığı altında 1. Ek, 2. Ek şeklinde gösterilir.

Özellikle ölçekli çizim eklenmesi gereken yüksek lisans ve doktora tezlerinde çizim sayılarının fazlalığına göre, çizimler ayrı bir cilt hâlinde ekte sunulabilir. Çizimlerin boyutlarına göre A4 boyutlu kâğıt yerine A3 boyutlu kâğıt kullanılarak çizim paftaları hazırlanabilir. Her çizim paftasında çizimle ilgili açıklayıcı künye, yön işareti ve ölçek verilmelidir.

Özgeçmiş
Bu bölümde, kişisel bilgiler (doğum yeri, yılı), eğitim bilgileri (lise düzeyi ve üstü yazılır), bilimsel faaliyetler (sunuşlar, yayınlar vb.), iş deneyimi (stajlar, projeler, çalışılan kurumlar, görevler vb.), bilinen yabancı diller, elektronik posta adresi ve eklenmek istenen diğer ilgili bilgiler, bir ya da iki paragraf biçiminde, yaklaşık 150 sözcükle yazılır.