TEZ YAZMA KURALLARI

Tez yazma kuralları

TEZİN BİÇİM VE GÖRÜNÜM ÖZELLİKLERİ

Kitap, makale, bildiri, araştırma raporu gibi akademik çalışmalara benzer biçimde lisansüstü tezinin de akademik içerik yanında biçim ve görünüm bakımından da belirli özellikler taşıması gerekir. Tez hazırlama ve özellikle yazma aşamasında uyulması gereken biçim ve görünüm kuralları, tezin değerlendirilmesine yardımcı olan akademik standartlardır. Biçim ve görünüm kurallarına tez önerisi hazırlanırken de uyulur.

Kâğıt ve Baskı Özellikleri

Sağlamlık, kalıcılık ve temiz görünüş bakımından tezin tüm kopyaları 80 gram standardındaki iyi kalite A-4 kâğıda basılmalıdır. Baskı, lazer yazıcıda siyah mürekkeple yapılmalı, sayfanın yalnızca bir yüzü kullanılmalıdır. Özgün kopya, temiz sonuç veren nitelikli bir fotokopi cihazıyla çoğaltılmalıdır. Bütün sayfalar için yukarıda belirtilen nitelikte kâğıtlar kullanılmalıdır. Burada belirtilen niteliklere uymayan kopyalar, çoğu birimce kabul edilmezler.

Sayfa Düzeni

Çalışmayı yazarken sayfanın kenar boşluklarının önceden ayarlanması ileride kolaylık sağlayacaktır. Sayfanın sol kenarında (cilt tarafı) ciltleme işlemi için 4 cm genişliğinde boşluk bırakılmalıdır. Diğer üç kenarda 2,5 cm boşluk bırakılmalıdır. Belirtilen ölçülere uymayan genişlikler kabul edilmez. Kenar boşluklarına hiçbir şey yazılmamalıdır. Başlık, metin, tablo ve resimler belirtilen kenar boşlukları içinde kalmalıdır.

Eğer siz bunu baştan ayarlamazsanız, tezi yazdıktan sonra yapılan ayarlamalar sürekli kaymalara neden olacaktır. Tez yazmaya başlamadan önce il yapmanız gereken bu boşlukları ayarlamaktır.

Sayfaların Numaralanması

Tüm sayfa numaraları sayfanın altında ve ortalanmış olarak verilir. Sayfa numaralarında kullanılan font ve bunun boyutu metinde kullanılanla aynı olmalıdır. Numaralamada aşağıdaki plan uygulanmalıdır:

Ön Kısım: Esas metinden önce gelen sayfalar için küçük Romen rakamları (i, ii, iii, iv…) kullanılır. Numaralama “Özet” sayfasında iii ile başlar.

Metin Kısmı ve Son Bölüm: Esas metin, ilk sayfasından 1 ile başlayarak tezin sonuna kadar (1, 2, 3…) rakamlarıyla numaralanır. Bölüm başlıklarının bulunduğu sayfalarla tabloların ve şekillerin bulunduğu sayfalar da dâhil olmak üzere numaralama, tez boyunca kesintisiz sürdürülür.

Not; bazı arkadaşlarım bu numaralandırma konusunda sorun yaşadığını belirtti. Sorun şu ki; romen rakamlarından sonra sayılara atlama ve 1 den başlama konusunda zorluk.

Çözüm; tezinizi yazarken 1 den başlayan sayfaları ayrı word dosyasına, romen rakamları olmayan ilk 2 sayfayı ayrı word dosyasına, romen rakamlı olan sayfaları da ayrı word dosyasına yaparsanız düzen sağlanmış olur. 

Tezinizin çıktısını ayrı ayrı dosyalardan alıp birleştirebilirsiniz.

Yazı Tarzı (Yazı Tipi ve Harf Büyüklüğü)

Yazı tarzına ait özellikler tez boyunca tutarlı olmalıdır. Tez, Times New Roman yazı tipiyle 12 punto boyutunda yazılmalıdır. Bölüm başlıkları iki punto büyük (alt başlıklar metinle aynı büyüklükte), dipnotlar iki punto küçük yazılmalıdır.

Bölüm başlıkları ve alt başlıklar koyu yazılmalıdır. Metin içinde özel vurgular için yalnızca çift tırnak kullanılmalı; koyu, tümü büyük harf, altı çizgili yazı gibi stillerden kaçınılmalıdır. Yabancı sözcüklerin veya çalışmanın gerekliğine göre özgül ad ve terimlerin yazılışında ise yalnızca eğik harfler (italik) kullanılmalıdır. Türkçesi kullanılan bir sözcüğe açıklık getirmek için yabancı dildeki karşılığı da verilmek isteniyorsa bu karşılık parantez içinde yazılmalıdır. Metinde gönderme yapılan kaynak yabancı dilde ise eserin adından sonra Türkçesi mutlaka parantez içinde verilmelidir.

Bitiş bildiren (nokta, virgül, noktalı virgül vb.) noktalama işaretlerinden sonra bir boşluk bırakılır.

Parantez, kesme ve tırnak işaretleri içinde bilgi verilirken boşluk bırakmadan yazılır. Doğru: (Dünya Bankası) Yanlış: ( Dünya Bankası ).

Bunlarla ilgili kurallar iyi öğrenilmeli, tutarlı biçimde uygulanmalıdır.

Bölüm Başlıklarının Yazılışı

Tezin her bölümü yeni bir sayfada başlar. Bölüm başlıkları, büyük harflerle, koyu (bold) ve ortalanmış olarak yazılmalıdır.

Bölüm başlıkları ve alt başlıklardan önce ve sonra 6 nk boşluk bırakılır.

Alt bölüm başlıkları sayfanın soluna bitişik biçimde, küçük harflerle ve koyu yazılır. Alt bölüm başlıklarında “ve, veya, ya da, ile, vb” bağlaçlar varsa, bunlar da küçük harflerle yazılmalıdır.

Giriş ve Sonuç bölümlerine bölüm numarası verilmez.

Başlıkların yazılış ve tasnifinde tercihen ondalık sistem ya da harfli sistem kullanılabilir.

Ondalık Sistem Örneği

1. BİRİNCİ BÖLÜM

1.1 Birinci Derece Alt Bölüm

1.1.1 İkinci Derece

1.1.1.1 Üçüncü Derece

1.1.1.2 Üçüncü Derece

1.1.2 İkinci Derece

1.2 Birinci Derece Alt Bölüm

2. İKİNCİ BÖLÜM

Harfli Sistem Örneği

I. BİRİNCİ BÖLÜM

A. Birinci Derecede Alt Bölüm

1. İkinci Derece

a) Üçüncü Derece

b) Üçüncü Derece

2. İkinci Derece

B. Birinci Derece Alt Bölüm

II. İKİNCİ BÖLÜM

Satır Aralıkları

Tezin farklı yerlerinde farklı satır aralıkları uygulanır. Türkçe ve İngilizce özetler, dipnotlar, tablo ve şekillerin içi, tablo başlıkları, şekil altı açıklamaları, blok alıntılar ve kaynakça tek aralıklı yazılır. Asıl metnin bütünü ise bir buçuk satır aralıklı yazılır.

Paragraflar, Bloklar ve Metnin Bölümlenmesi

Bütün metin iki yana yaslı olarak yazılmalıdır. Paragraf başlarında 1 cm ilk satır girintisi bulunmalıdır. Her paragraftan sonra 6 nk boşluk bırakılmalıdır. Tezde paragraflar arasında fazladan satır boşluğu bırakılmaz.

Sosyal bilimler alanında doğrudan aktarmalar, alıntının uzunluğuna göre tırnak işareti içinde ya da sıkıştırılmış paragraf (blok alıntı) şeklinde verilir. Dört satır veya daha kısa olan alıntılar, tırnak işareti içinde paragraf içine yazılır. Dört satırdan uzun alıntılar blok paragraf şeklinde yazılır. Blok alıntılarda da paragraflarda olduğu gibi 6 nk boşluğu bırakılmalıdır. Blok alıntılar, tırnak işareti olmadan, tek satır aralığında, 10 punto ve soldan 2 cm, sağdan 2 cm girinti yapılarak yazılır.

Sayfanın altına rastlayan alt bölüm başlıklarından sonra, o başlığa ait en az iki satır aynı sayfada yer almalıdır. İki satırdan az olan durumlarda başlık diğer sayfaya aktarılmalıdır. Satır sonunda sözcükler kesme işaretiyle hecelere ayrılmamalıdır.

Tezin ana gövdesini oluşturan metin kısmı yazılırken bazen her bölüm başlığından veya bazı bölüm başlıklarından sonra, başlığın kapsamını veya ileri sürdüğü tezi, kısa ve öz biçimde anlatan sözler (epigraf) aktarılabilir. Bu durumda, aktarılan sözün sağa hizalanarak 10 punto ve italik yazılması, sözün altında sahibinin adının ve kaynağının belirtilmesi gerekir.

Görsel Nesnelerin Yerleştirilmesi

Boyu tam sayfa ve daha kısa olan görsel nesneler (tablo, şekil, fotoğraf), metin içerisine sayfa ortalanarak yerleştirilir. Bu durumda metin ile görsel nesneler arasında (açıklamalar dâhil) alt ve üstten bir girişlik boşluk bırakılır. Görsel nesnelerin açıklamaları (şekil ve tablo başlıkları) bu nesnelerin genişliklerini aşmayacak ve satırı ortalayacak biçimde yerleştirilir. Görsel nesneler metnin sol ve sağ kenar hizasını da aşmamalıdır.

Tam sayfadan daha büyük görsel nesneler ise birbirini izleyen ayrı sayfalara yerleştirilir. Bu sayfalar o nesneden söz edilen metin yazısını izleyen sayfalarda yer almalıdır. Görsel nesnelerden tablolar ve şekiller, tezin tamamında ardışık numaralanabileceği gibi, her bölüm kendi içinde de numaralanabilir.

Tablo başlığı, tablo sınırlarını aşmayacak şekilde tablonun üstüne ortalanarak veya sola sayalı olarak “Tablo 1:”, şekle ilişkin yazılar ise şekil altına “Şekil 1:” ifadesi ile yerleştirilir. Tablo başlıkları ve şekil açıklamaları tek satır aralıkla yazılır.

Fotoğraflar şekil, kabul edilir. Fotoğraflar, tezin bütün nüshalarında orijinale yakın kalitede olmalıdır. Renkli fotoğrafların kopyası da renkli olmalı ve sayfaya yapıştırılarak değil, taranarak veya fotokopi ile çoğaltılarak yerleştirilmelidir.

Dipnotlar

Dipnot numarası sözcüklere ya da noktalama işaretlerine bitişik olarak verilir. (Word programı bu işlevi otomatik olarak yerine getirmektedir.) Birden fazla not numarası yan yana koyulmamalıdır. Dipnotlar, sayfanın sonunda, sola dayalı, ana metinde kullanılan font büyüklüğünden iki punto küçük ve tek satır aralıklı yazılır. Yazıda ana metinden farklı karakter ve stil değişikliği yapılmaz.

Kısaltmalar

Kısaltmalar, dipnotlarda, “Kaynakça”da ve parantez içindeki ifadelerde kullanılır. Normal cümlelerde özel ad ve ölçü birimleri kısaltmaları dışında kısaltma kullanılmamalıdır. Yaygın bir tutum olarak çoğunlukla “yüzyıl”, “örnek”, “örneğin” gibi sözcükler ile “ve benzeri”, “ve saire” gibi söz öbeklerinin cümle içinde kısaltmalarına (yy., ör., vb., vs.) yer verildiği görülür. Bu tutum, cümlenin akıcılığını bozduğu gibi kısaltırken farklı harfler veya noktalama kullanılması karışık bir görünüm ortaya koyar. Zaten kısa olan bu tür ifadeler cümle içinde açıkça yazılmalıdır. Kısaltmaların ve bunlara gelen eklerin yazılışında Türk Dil Kurumu Yazım Kılavuzu’ndaki kurallara göre yapılmalıdır.

Tezin Uzunluğu

Yüksek lisans tezleri, birkaç makale, doktora tezleri ise kitap olarak yayımlanabilecek kapsam ve nitelikte olmalıdır.