🧼 ENFEKSİYON RİSKİ BAKIM PLANI: Asepsi, El Hijyeni ve Nozokomiyal Enfeksiyonları Önleme (2025 Rehberi)
Bu makale, hastane ve evde bakım ortamlarında hastanın sağlığını tehdit eden Enfeksiyon Riski tanısının yönetimini detaylandırmaktadır. Enfeksiyon, vücudun normal savunma mekanizmalarının aşılması sonucu patojen mikroorganizmaların çoğalmasıdır. Hemşirelikte bu riski yönetmek, hastanede kazanılan enfeksiyonları ($\text{Nozokomiyal}$ enfeksiyonlar) önlemede ve hastanın iyileşme sürecini kısaltmada hayati önem taşır. Hemşirelik uygulamalarının temelini asepsi kuralları ve el hijyeni oluşturur. Bu kapsamlı rehber, NANDA International 2024-2026 sınıflandırmasına göre güncellenmiştir.
1. Teorik Temeller: Enfeksiyon Zinciri ve İmmün Sistem
Tanım: Enfeksiyon Riski ($\text{Risk for Infection}$), bireyin vücut savunma mekanizmalarının aşılması ve patojenlerin çoğalması sonucu enfeksiyona maruz kalma olasılığının artmasıdır.
A. Etiyolojik Faktörler (Risk Kaynakları)
Enfeksiyon riskini artıran nedenler, vücudun savunma mekanizmalarındaki bozulmalar ve çevresel faktörlerdir:
Savunma Mekanizması Bozulması: Bağışıklık sisteminin baskılanması ($\text{immünsüpresyon}$, kemoterapi, $\text{AIDS}$), kronik hastalıklar (diyabet, böbrek yetmezliği), yetersiz beslenme.
Doku Bütünlüğü Bozulması: Cerrahi insizyonlar, $\text{IV}$ giriş yerleri, yanıklar, bası yaraları.
İnvaziv Girişimler: Üriner kateterizasyon, $\text{IV}$ infüzyon setleri, ventilatör kullanımı (VAP riski).
Çevresel: Yetersiz el hijyeni, çapraz kontaminasyon, kontamine ekipman kullanımı.
B. Enfeksiyonun Önlenmesi: Enfeksiyon Zincirini Kırma
Enfeksiyonun yayılmasını önlemek, enfeksiyon zincirindeki halkaları (etken, rezervuar, çıkış kapısı, bulaşma yolu, giriş kapısı, duyarlı konak) kırmakla mümkündür:
Bulaşma Yolu ve Giriş Kapısı Kırma: El hijyeni ve asepsi uygulamaları.
Duyarlı Konağı Koruma: Yeterli beslenme ve hidrasyon, bağışıklık sistemini destekleme.
2. Hemşirelik Bakım Planı Formunun Doldurulması
Bu bölüm, size iletilen HEMŞİRELİK BAKIM PLANI FORMUndaki standartlara ve terminolojiye uygun olarak doldurulmuştur. Formunuzdaki Enfeksiyon Riski başlığını temel alıyoruz.
HASTANIN ADI-SOYADI: [Hastanın Adı-Soyadı]
YAŞ: [Yaş]
TARİH: 04.11.2025
SEMPTOM: İnvaziv Girişimler (IV, Kateter), Cerrahi Alan Var, Yetersiz Beslenme.
HEMŞİRELİK TANISI: Enfeksiyon Riski (Risk for Infection)
AMAÇ (NOC)
Hasta, hastanede kalış süresince enfeksiyon belirtisi göstermeyecektir (Ateş, lökositoz, drenajda değişiklik).
Hastanın immün sistemi desteklenecektir.
Tüm invaziv girişim alanları aseptik kurallara uygun şekilde korunacaktır.
HEMŞİRELİK GİRİŞİMLERİ (NIC)
Hemşirelik girişimleri, enfeksiyon kontrolü, aseptik uygulamalar ve bağışıklık sistemini desteklemeye odaklanır.
| Uygulama Zamanı | HEMŞİRELİK GİRİŞİMLERİ | Gerekçeler (Eğitim Amaçlı) |
| 08-16 / 16-08 / 00-08 | El Hijyeni ve Asepsi: Çapraz kontaminasyonu engellemek için, el hijyenine (uygun $\text{süre}$ ve $\text{teknikte}$ yıkama) dikkat ettim. Tüm uygulamalarda asepsi kurallarına (cerrahi ve tıbbi) uydum. | El hijyeni, enfeksiyon zincirindeki en kritik halkayı kırar. Asepsi, patojenlerin girişini önler. |
| 08-16 / 16-08 | İnvaziv Girişim Bakımı: $\text{IV}$ ve infüzyon setlerini (lipid emülsiyon, kan ürünleri setleri için $\text{24}$ saatte bir, standart setler için $\text{72}$ saatte bir) uygun protokole göre değiştirdim. Kateter ve insizyon yerlerini takip ettim. | $\text{IV}$ setlerinin periyodik değişimi ve giriş yerlerinin temizliği, kateterle ilişkili enfeksiyon riskini azaltır. |
| 08-16 / 16-08 | Erken Takip: Enfeksiyon bulguları (ateş, titreme, drenajda pürülan değişim, lökositoz) yönünden hastayı yakından takip ettim ve gözlediğim bulguları hekime bildirdim. | Erken teşhis, enfeksiyonun yayılmasını önler ve tedavi başarısını artırır. |
| 08-16 | Doku Bütünlüğü ve Beslenme: Bası yarası oluşumunu önledim (pozisyonlama, nem kontrolü). Hastanın yeterli ve dengeli beslenmesini sağladım. | Sağlam cilt bütünlüğü, patojenler için bir bariyer görevi görür. Yeterli beslenme, bağışıklık sisteminin fonksiyonunu destekler. |
| 16-08 | Solunum Egzersizleri: Derin soluk alıp verme ve öksürük egzersizleri yaptırdım (özellikle $\text{VAP}$/pnömoni riski varsa). Hava yolu tıkanıklığı var mı, kontrol ettim. | Akciğerlerin tam havalanması, sekresyon birikimini ve pnömoni riskini azaltır. |
| 08-16 | İzolasyon: Gerekli olduğunda, bulaşma tipine uygun izolasyon önlemlerini (temas, damlacık, hava yolu) uyguladım ve hastayı/ailesini bilgilendirdim. | Hastadan diğer hastalara/çalışanlara bulaşmayı engeller. |
Değerlendirmeler (Pazar)
Bakım formundaki Değerlendirmeler (Tarih) sütununa aşağıdaki kodlamalar kullanılarak günlük durum takibi yapılacaktır:
1. PROBLEM GİDERİLDİ
2. PROBLEMDE AZALMA GÖZLENDİ
3. PROBLEM DEVAM EDİYOR
Örnek Değerlendirme Kaydı:
"Pazar 16:00: Ateş $36.8°\text{C}$ (Normal sınırlarda). $\text{IV}$ giriş yerinde kızarıklık veya hassasiyet yok. Laboratuvar sonuçlarında lökosit (WBC) değerleri normal sınırlarda. (2. PROBLEMDE AZALMA GÖZLENDİ)"
📚 Güncel Kaynakça
Hemşirelik girişimlerinin kanıta dayalı olmasını destekleyen başlıca kaynaklar:
NANDA International: Herdman, T. H., & Kamitsuru, S. (Eds.). (2024). NANDA International Nursing Diagnoses: Definitions and Classification, 2024-2026.
Klinik Kılavuzlar (Örnek): Centers for Disease Control and Prevention (CDC) veya ulusal Enfeksiyon Kontrol Derneği kılavuzları.
