⚠️ DÜŞME RİSKİ BAKIM PLANI: Çevresel Güvenlik ve Hasta Mobilizasyon Yönetimi
⚠️ DÜŞME RİSKİ BAKIM PLANI: Çevresel Güvenlik ve Hasta Mobilizasyon Yönetimi (2025 Rehberi)
Bu makale, bireyin düşme olasılığının artması anlamına gelen Düşme Riski tanısının yönetimini detaylandırmaktadır. Düşmeler, genellikle birden fazla risk faktörünün birleşimi sonucu ortaya çıkar ve femur kırığı, kafa travması gibi ciddi morbitide ve mortaliteye yol açabilir. Hemşirelik, düşme riskini standardize araçlarla erken belirlemeli ve hem hastanın fiziksel durumunu hem de çevresel koşulları düzenleyerek riski minimuma indirmelidir. Bu kapsamlı rehber, NANDA International 2024-2026 sınıflandırmasına göre güncellenmiştir.
1. Teorik Temeller: Düşme Mekanizması, Risk Faktörleri ve Skalalar
Tanım: Düşme Riski ($\text{Risk for Falls}$), bireyin düşme ve bunun sonucunda fiziksel zarar görme olasılığının yüksek olmasıdır. Bu, diğer tüm tanılardan önce ele alınması gereken, yaşamı tehdit eden güvenlik önceliklerinden biridir.
A. Etiyolojik Faktörler (Risk Kaynakları)
Düşme riskini artıran nedenler iç ve dış faktörlere ayrılabilir:
Fizyolojik/İç Faktörler:
Yaş: $\text{65}$ yaş üstü olmak (kas gücünde azalma, denge bozukluğu).
Nörolojik/Kas İskelet: Yürüyüş bozukluğu, kas güçsüzlüğü, denge kaybı, artrit.
Duyusal: Görme ve işitme bozuklukları.
Kardiyovasküler: Ortostatik hipotansiyon (pozisyon değiştirirken tansiyon düşmesi), aritmi.
Davranışsal/Dış Faktörler:
İlaçlar: Sedatifler, hipnotikler, diüretikler, antidepresanlar (baş dönmesi ve dikkat dağınıklığı).
Çevresel Tehlikeler: Kötü aydınlatma, kaygan zeminler, yerdeki kablolar/halılar, yatak korkuluklarının uygunsuz kullanımı.
Geçmiş: Daha önce düşme öyküsünün olması.
B. Risk Değerlendirme Skalası
Düşme riski, hastanelerde genellikle Morse Düşme Skalası (Morse Fall Scale - $\text{MFS}$) veya Hendrich II Düşme Riski Modeli gibi standardize araçlarla değerlendirilir. Elde edilen puan, hastanın risk seviyesini (Düşük, Orta, Yüksek) belirler ve alınacak önlemlerin yoğunluğunu yönlendirir.
2. Hemşirelik Bakım Planı Formunun Doldurulması
Bu bölüm, size iletilen HEMŞİRELİK BAKIM PLANI FORMUndaki standartlara ve terminolojiye uygun olarak doldurulmuştur. Formunuzdaki Düşme Riski başlığını temel alıyoruz.
HASTANIN ADI-SOYADI: [Hastanın Adı-Soyadı]
YAŞ: [Yaş]
TARİH: 04.11.2025
SEMPTOM: $\text{65}$ Yaş Üstü, Yürüme Bozukluğu, Ortostatik Hipotansiyon, Çoklu İlaç Kullanımı.
HEMŞİRELİK TANISI: Düşme Riski (Risk for Falls)
AMAÇ (NOC)
Hasta, hastane süresince düşme yaşamayacaktır.
Hastanın çevresel tehlikeleri ortadan kaldırılacak ve güvenli bir ortam sağlanacaktır.
Hasta ve ailesi, düşmeyi önleme stratejileri konusunda eğitim alacaktır.
HEMŞİRELİK GİRİŞİMLERİ (NIC)
Hemşirelik girişimleri, güvenlik, çevresel kontrol, hasta eğitimi ve mobiliteyi desteklemeye odaklanır.
| Uygulama Zamanı | HEMŞİRELİK GİRİŞİMLERİ | Gerekçeler (Eğitim Amaçlı) |
| 08-16 / 16-08 | Risk Değerlendirmesi: Hastanın düşme riskini $(\text{MFS})$ ile her vardiya başında ve durum değişikliğinde yeniden değerlendirdim. | Risk skorunun doğru ve güncel olması, uygun güvenlik önlemlerini belirler. |
| 08-16 / 16-08 / 00-08 | Çevresel Güvenlik: Hastanın çevresindeki gereksiz eşyaları kaldırdım. Zeminleri kuru tuttum. Çağrı zilinin hastanın ulaşabileceği yerde olmasını sağladım. | Gündüz ve gece çevresel tehlikeleri ortadan kaldırmak, düşme olasılığını azaltır. |
| 08-16 | Yatak ve Pozisyon Güvenliği: Yatak korkuluklarını yukarı kaldırdım (hekim istemine uygun olarak). Yatağı en alçak pozisyonda tuttum. | Yatağın alçak tutulması, düşme durumunda yaralanmanın şiddetini azaltır. |
| 16-08 | İlaç Yönetimi: Hekime, hastanın düşme riskini artıran ilaçlar (sedatifler, antihipertansifler) hakkında bilgi verdim. Pozisyonel hipotansiyon takibi yaptım. | İlaçların yan etkileri nedeniyle oluşan baş dönmesi ve denge kaybı düşmenin önde gelen nedenlerindendir. |
| 08-16 | Hasta Eğitimi: Hastaya yataktan kalkmadan önce bir süre beklemesini (ortostatik hipotansiyonu önlemek için) ve her zaman yardım çağırması gerektiğini öğrettim. | Bilinçli hasta, düşme riskini kendi eylemleriyle yönetmeye katılır. |
| 16-08 | Yardımcı Araçlar ve Giysi: Hastanın uygun kaymayan terlik/ayakkabı giydiğinden emin oldum. Gerekirse yürüteç veya baston kullanımını destekledim. | Doğru araçlar ve giysi, yürüme güvenliğini ve zemin tutuşunu artırır. |
| 00-08 | Gece Güvenliği: Yatağın yanına gece lambası yerleştirdim. Gece tuvalet ihtiyacı için sık aralıklarla hastayı tuvalete götürdüm. | Kötü aydınlatma ve tuvalete yetişme telaşı, gece düşmelerinin ana nedenidir. |
Değerlendirmeler (Pazar)
Bakım formundaki Değerlendirmeler (Tarih) sütununa aşağıdaki kodlamalar kullanılarak günlük durum takibi yapılacaktır:
1. PROBLEM GİDERİLDİ
2. PROBLEMDE AZALMA GÖZLENDİ
3. PROBLEM DEVAM EDİYOR
Örnek Değerlendirme Kaydı:
"Pazar 16:00: Hasta, yataktan kalkarken hep yardım çağırdı. Çevresel tehlikeler $(\text{zemin, kablo})$ kontrol edildi ve güvenliydi. Düşme riski $\text{MFS}'de 45$'ten $35$'e düştü. (2. PROBLEMDE AZALMA GÖZLENDİ)"
📚 Güncel Kaynakça
Hemşirelik girişimlerinin kanıta dayalı olmasını destekleyen başlıca kaynaklar:
NANDA International: Herdman, T. H., & Kamitsuru, S. (Eds.). (2024). NANDA International Nursing Diagnoses: Definitions and Classification, 2024-2026.
Klinik Kılavuzlar (Örnek): American Geriatrics Society (AGS) veya ulusal Güvenlik ve Kalite Geliştirme Derneği'nin düşme önleme protokolleri.
Görüşmeye katılın