SIVI VOLÜM FAZLALIĞI (HİPERVOLEMİ) BAKIM PLANININ KAPSAMLI REHBERİ (2025 NANDA-I)

💧 SIVI VOLÜM FAZLALIĞI (HİPERVOLEMİ) BAKIM PLANININ KAPSAMLI REHBERİ (2025 NANDA-I)

Bu makale, kritik öneme sahip bir hemşirelik tanısı olan Sıvı Volüm Fazlalığı (Hipervolemi) konusunu, öğrenci arkadaşlarımızın klinik uygulamada ve akademik çalışmalarda kullanabileceği kapsamlı bir kaynak olarak sunmak üzere revize edilmiştir. İçerik, altta yatan fizyopatolojiden güncel hemşirelik girişimlerine kadar tüm aşamaları detaylandırır ve NANDA International 2024-2026 sınıflandırmasına göre güncellenmiştir.

Teorik Temeller: Sıvı Volüm Fazlalığı (Hipervolemi)

Sıvı volüm fazlalığı veya hipervolemi, toplam vücut sodyum ve su içeriğinde artış olması sonucu vücut sıvılarının hücre dışı bölmede aşırı birikmesidir. Bu durum, kan hacminin artmasına ve dokularda ödem oluşmasına yol açar. Bir hemşirelik öğrencisinin hipervolemi nedenlerini bilmesi, bakım planındaki öncelikleri belirlemesi açısından kritiktir.

Hipervolemiye yol açan faktörler genellikle vücudun sıvı ve sodyum dengesini düzenleyen mekanizmaların bozulmasıyla ilişkilidir:

• Azalmış Kardiyak Output: Kronik veya akut kalp yetmezliği, böbreklere giden kan akışını azaltarak vücudun sodyum ve su tutulumunu artırmasına neden olur¹¹¹.

• Böbrek Yetmezliği (BY): Böbreklerin, aldığı sıvıyı atma yeteneğinin yetersiz kalması, sıvı yüküne yol açar²²².

• Karaciğer Hastalığı: Siroz gibi durumlarda albümin (protein) sentezinin azalması onkotik basıncı düşürür ve sıvının damar dışına kaçmasına neden olur³³³

• Aşırı Alım: Aşırı sodyum alımı veya hızlı $\text{IV}$ solüsyon uygulamaları gibi faktörler, özellikle böbrek fonksiyonları sınırda olan hastalarda sıvı yüklemesi yapabilir⁴⁴⁴.

Klinik Belirti ve Bulgular (Değerlendirme Verileri)

Sıvı hacmi fazlalığının belirtileri, sıvının pulmoner ve kardiyovasküler sistemde birikmesinden kaynaklanır:

• Solunum Sistemi: Anormal nefes sesleri (rale/çıtırtı), nefes darlığı, ortopne (yatarken nefes darlığı), solunum düzeninde değişiklikler.

• Kardiyovasküler Sistem: Taşikardi (hızlı nabız), kan basıncında artış, Juguler Ven Distansiyonu (Boyun toplardamarlarının şişmesi), $\text{S}_3$ (üçüncü) kalp sesi.

• Genel Bulgular: Ödem (özellikle ayak bileği, tibia ve sakrum üzeri gibi bağımlı bölgelerde), hızlı ve kontrolsüz kilo alımı, girdi-çıktının dengesizliği (Girdi, çıktıdan fazla).

• Laboratuvar: $\text{Hgb}$ veya $\text{Hct}$ (Hemoglobin/Hematokrit) değerinde azalma (hemodilüsyon nedeniyle), idrar özgül ağırlığı ve serum elektrolitlerinde değişiklikler.

Hemşirelik Bakım Planı Formunun Doldurulması

Bu bölüm, size iletilen HEMŞİRELİK BAKIM PLANI FORMUndaki standartlara ve terminolojiye uygun olarak doldurulmuştur.

HASTANIN ADI-SOYADI: [Hastanın Adı-Soyadı]

YAŞ: [Yaş]

TARİH: 04.11.2025

SEMPTOM: Ödem, Anormal Akciğer Sesleri, Girdi Çıktı Dengesi Bozukluğu

HEMŞİRELİK TANISI: Sıvı Hacmi Fazlalığı (Excess Fluid Volume)

AMAÇ (NOC)

• Hasta, normovolemik hale gelmelidir.

• Alım ve çıkışı dengeli olmalı, ağırlığı sabit kalmalıdır⁵.

• Pulmoner çıtırtı (rale) yokluğunun gösterdiği gibi, hasta net akciğer seslerine sahip olmalıdır⁶.

HEMŞİRELİK GİRİŞİMLERİ (NIC)

Hemşirelik girişimleri, sıvı volüm fazlalığını yönetmek, hastanın konforunu sağlamak ve altta yatan komplikasyonları önlemek üzerine odaklanmalıdır.

A. Değerlendirme ve İzlem Girişimleri

Giriş ve çıkışı yakından izledim. Bu, dehidrasyonun erken tespiti ve diüretik etkinliğinin anlaşılması için esastır⁷. Aynı ölçek kullanarak, günün aynı saatinde ve tercihen aynı miktarda giysiyle ağırlığı düzenli olarak izledim⁸. Ani kilo alımı, sıvı tutulumunun en güvenilir göstergesidir⁹. Akciğerlerdeki ses değişikliklerini, solunum düzenindeki değişiklikleri ve nefes darlığını değerlendirdim. Bu, akciğerlerde sıvı birikmesini işaret eden hayati bulgulardır. Şişmiş boyun damarlarını (Juguler Ven Distansiyonu) ve ödem varlığını (ayak bileği, tibia, sakrum) kontrol ettim. Bu bulgular CVP'nin yükseldiğini ve ekstravasküler alanda sıvı biriktiğini gösterir. Diüretik tedaviye yanıt olarak idrar çıkışını değerlendirdim.

B. Sıvı ve Diyet Kısıtlaması Girişimleri

Diüretikleri reçete edildiği şekilde verdim ve $\text{IV}$ sıvıları mümkünse infüzyon pompası aracılığıyla yönettim. Pompalar, hassas $\text{IV}$ sıvı takibi sağlar. Hekim istemiyle Sodyum alımını ve sıvı alımını kısıtladım; bu, sıvı tutulmasını azaltmaya yardımcı olur¹⁰. Hasta, bakıcı ve aile üyelerine uygun şekilde sıvı kısıtlamaları ve diyet kısıtlamaları hakkında talimat verdim¹¹. $\text{IV}$ sıvıları ve ilaçları maksimum düzeyde konsantre etmek için eczane ile işbirliği yaptım; konsantrasyon gereksiz sıvı alımını azaltır.

C. Konfor ve Komplikasyon Önleme

Hastayı yarı Fowler veya yüksek Fowler pozisyonuna getirdim. Yatak başının yükseltilmesi, nefes almada rahatlık sağlar¹². Ödemli ekstremiteleri yükselttim. Yükseklik venöz dönüşü artırarak ödemi azaltır¹³. Hasta hareketli değilse, bağımlı bölgelerde sıvı birikimini ve bası yarası riskini önlemek için her 2 saatte bir yeniden konumlandırmaya yardımcı oldum¹⁴. Hekim istemiyle antiembolik çorap veya bandaj kullandım. Bu destekler venöz dönüşü artırarak ödemi azaltmaya yardımcı olur.

Değerlendirmeler (Pazar)

Bakım formundaki Değerlendirmeler (Tarih) sütununa aşağıdaki kodlamalar kullanılarak günlük durum takibi yapılacaktır:

• 1. PROBLEM GİDERİLDİ

• 2. PROBLEMDE AZALMA GÖZLENDİ

• 3. PROBLEM DEVAM EDİYOR

Örnek Değerlendirme Kaydı:

"Pazar 08:00: Hastanın günlük ağırlığı dünküne göre $0.5 \text{ kg}$ azaldı. Akciğer seslerinde azalma gözlendi ancak hala rale mevcut. Girdi-çıktı dengesi son $24\text{ saatte } \text{−300 } \text{mL}$ olarak kaydedildi. (2. PROBLEMDE AZALMA GÖZLENDİ)"

📚 Güncel Kaynakça

Hemşirelik girişimlerinin kanıta dayalı olmasını destekleyen ve teorik bilgileri sağlamlaştıran başlıca kaynaklar:

• NANDA International: Herdman, T. H., & Kamitsuru, S. (Eds.). (2024). NANDA International Nursing Diagnoses: Definitions and Classification, 2024-2026.

• Klinik Kılavuzlar (Örnek): American Heart Association (AHA) veya European Society of Cardiology (ESC) gibi kurumların kalp yetmezliği ve sıvı yönetimine dair güncel yayınları.