PEDIYATRIK TEMEL YASAM DESTEGI
Pediyatrik temel yaşam desteği
TYD sırasındaki manevra sıralaması ile ilgili ILCOR CoSTR bildirisinden, CAB sıralaması (dolaşım için kompresyon, hava yolu ve solunum) ve ABC sıralaması (hava yolu, solunum ve dolaşım için kompresyon) arasında denge olabileceği bildirilmiştir.
ABC sıralamasının Avrupa’da çocuklara uygulanan KPR için çok iyi tanımlanmış ve bilinen bir yöntem olması nedeniyle, ERC PLS grubu yazarları, özellikle önceki kılavuzların yüzbinlerce sağlık çalışanı ve halktan kişilerin bu şekilde eğitilmesini sağlaması nedeniyle bu sıralamanın devam etmesi gerektiğini belirtmiştir.
Erişkin TYD eğitimi almış veya sadece göğüs kompresyonları dışında, pediyatrik resüsitasyona özgü spesifik bilgisi olmayan kurtarıcılar; hiç bir şey yapmadıklarında sonuç daha kötü olacağından erişkin hareket planını kullanabilirler.
Temel yaşam desteğinde işlemlerin sıralaması
Erişkin TYD eğitimi almış veya sadece göğüs kompresyonları dışında, pediyatrik resüsitasyona özgü spesifik bilgisi olmayan kurtarıcılar; hiç bir şey yapmadıklarında sonuç daha kötü olacağından erişkin hareket planını kullanabilirler.
Ancak çoğu pediyatrik kardiyak arrestin asfiksi nedenli olması, etkin KPR’un parçası olarak havalandırmayı gerektirdiğinden çocuklardaki resüsitasyon sıralamasında kurtarıcı soluk vermenin sağlanması daha iyidir.
Sağlık personeli olmayıp, işleri gereği çocuklardan sorumlu oldukları için pediyatrik resüsitasyonu öğrenmek isteyenlere (örneğin; öğretmenler, okul hemşireleri, cankurtaranlar) erişkin TYD’nin modifiye edilmesinin tercih edilmesi ve yardım istemeye gitmeden beş kurtarıcı soluk verip, ardından bir dakika süre ile KPR uygulamaları gerektiği öğretilmelidir (erişkin TYD kılavuzu).
Pediyatrik acil durumlara (genellikle profesyonel sağlık personeli) yanıt vermekle görevli kişiler tarafından aşağıda belirtilen aşamalar izlenmelidir
Yanıt vermekle görevli kişiler için temel yaşam desteği
Pediyatrik acil durumlara (genellikle profesyonel sağlık personeli) yanıt vermekle görevli kişiler tarafından aşağıda belirtilen aşamalar izlenmelidir
Aşağıdaki sıralamada ağızdan ağıza ventilasyon tariflense de çocukların tedavisinden sorumlu olan sağlık personelleri genellikle balon-valf maske (BVM)’ye erişebilirler ve kullanımında eğitimlidirler, bu nedenle kurtarıcı solunumlar BVM ile verilmelidir.
1. Kurtarıcı ve çocuğun güvenliğini sağlayınız
2. Çocuğun bilinç durumunu kontrol ediniz
• Çocuğu uyararak, yüksek sesle “Nasılsın?” diye sesleniniz.
3A. Çocuk ağlıyor, yanıt veriyor veya hareket ediyorsa:
• Çocuğu bulduğunuz pozisyonda bırakınız (daha ileri bir tehlike oluşturmayacak şekilde)
• Çocuğun durumunu kontrol ediniz ve yardım çağırınız.
• Düzenli aralıklarla çocuğu tekrar değerlendiriniz.
3B. Çocuk yanıt vermiyorsa:
• Yardım çağırınız
• Çocuğu dikkatlice sırt üstü çeviriniz
• Çocuğun hava yolunu, başını geriye doğru iterek ve çenesini öne çekerek açınız
- Elinizi alına yerleştirip başını nazikçe geriye doğru itiniz.
-Aynı zamanda parmak uçlarınızla çenenin alt noktasından çocuğun alt çenesini kaldırınız. Hava yolunu tıkayabileceği için çene altındaki yumuşak dokuya bası uygulamayınız. Bu bebeklerde özellikle önemlidir.
- Eğer bu yöntemle hava yolu açıklığını sağlayamıyorsanız çeneyi öne çekme (jaw trust) yöntemini deneyiniz: Ellerinizin işaret ve orta parmaklarını çocuğun mandibulasının alt kısmına iki taraflı yerleştirip çeneyi öne doğru çekiniz.
Çok düşük de olsa bir boyun yaralanması şüphesi varsa: hava yolunu sadece “jaw trust” yöntemi ile açmayı deneyiniz. Eğer “jaw trust” yöntemi yeterli hava yolu açıklığını sağlamazsa, hava yolu açılana kadar başı bir miktar geriye doğru itiniz.
4. Hava yolunu açık tutarak, yüzünüzü çocuğun yüzüne yaklaştırarak ve göğüs kafesine bakarak normal solunumun bulunup bulunmadığını saptamak için; bakın, dinleyin ve hissedin.
• Göğüs kafesi hareketlerine bakınız
• Çocuğun ağız ve burnundan solunum seslerini dinleyiniz
• Yanağınızda hava hareketlerini hissediniz
Kardiyak arrestten sonra ilk birkaç dakika, çocuk yavaş ve seyrek olarak “iç çekme” tarzında bir hareket sergileyebilir. Karar vermek için ‘’bak-dinle-hisset’’ yöntemini 10 sn’den fazla uygulamayın ve eğer solunumun normal olduğu konusunda şüpheniz varsa solunum normal değilmiş gibi hareket ediniz.
5A. Eğer çocuk normal olarak soluyorsa
• Çocuğu yan tarafına çevirerek “Derlenme” (recovery) pozisyonuna getiriniz. Travma
öyküsü varsa, servikal vertebra yaralanması düşünülmelidir.
• Birini yardım çağırmaya gönderiniz veya kendiniz gidiniz - ambulans çağırmak için telefon ediniz / acil servisi arayınız.
• Solunumun devam edip etmediğini kontrol ediniz.
5B. Eğer solunum normal değilse veya solumuyorsa:
• Belirgin hava yolu tıkanıklığını dikkatlice ortadan kaldırın
• Beş kurtarıcı soluk veriniz
• Kurtarıcı solukları verirken herhangi bir “iç çekme” veya öksürme şeklindeki yanıtı değerlendiriniz. Böyle bir yanıtın olması veya olmaması daha sonra tanımlanacak olan “yaşam belirtilerini” değerlendirmenizi şekillendirecektir.
Bebekler için kurtarıcı soluk uygulaması
• Başın nötral pozisyonda (supin pozisyonda iken infantın başı genellikle fleksiyondadır, biraz ekstansiyona getirme ihtiyacı olabilir ki gövdenin üst kısmının altına bir rulo havlu/battaniye koyarak bu pozisyonun devamlılığı sağlanabilir) ve çenenin öne doğru kaldırılmış olduğundan emin olunuz.
• Soluk alın ve ağzınızı bebeğin ağız ve burnunu içine alacak şekilde yerleştirerek hava kaçağı
olmadığından emin olunuz. Büyük bebeklerde ağız ve burun birlikte kapatılamıyorsa, kurtarıcı ağzı ile sadece ağız veya burnu kapatabilir (burnu kullanıyorsanız hava kaçağını önlemek için bebeğin dudaklarını kapatınız).
olmadığından emin olunuz. Büyük bebeklerde ağız ve burun birlikte kapatılamıyorsa, kurtarıcı ağzı ile sadece ağız veya burnu kapatabilir (burnu kullanıyorsanız hava kaçağını önlemek için bebeğin dudaklarını kapatınız).
• Bebeğin ağız ve burnundan 1 saniye süreyle havayı sabit hızla, göğüs kafesini gözle görülür şekilde kaldıracak kadar üfleyiniz.
• Başın geriye itilmiş ve çenenin öne kaldırılmış pozisyonunu koruyarak, ağzınızı kazazededen uzaklaştırın ve hava çıkışı sırasında göğüs kafesinin inişini gözleyiniz.
• Yeniden soluk alın ve aynı aşamaları beş kez tekrarlayınız
 |
Ağızdan ağıza ve buruna solutma-infant |
Bir yaş üzerindeki çocuklar için kurtarıcı soluk uygulaması:
• Başını geriye itip çeneyi öne doğru kaldırdığınızdan emin olunuz.• Çocuğun alnında bulunan elinizin baş ve işaret parmakları ile burnun yumuşak kısımlarını sıkıştırarak kapatınız.
• Ağzı hafifçe aralayınız, ancak çeneyi öne doğru kaldırmaya devam ediniz.
• Nefes alınız ve dudaklarınızı ağız çevresine hava kaçağı olmayacak şekilde yerleştirdiğinizden emin olunuz
• Havayı 1 saniye süreyle ağız içine göğüs kafesinin yükselmesine dikkat ederek üfleyiniz
• Başın geriye doğru itilmiş, çenenin öne doğru kaldırılmış pozisyonunu koruyarak ağzınızı kazazedenin ağzından uzaklaştırınız ve hava çıkışı sırasında göğüs kafesinin eski haline dönüşünü gözleyiniz
• Tekrar soluk alınız ve bu aşamaları beş kez tekrarlayınız. Kurtarıcı solukların etkinliğini, normal solunumda oluşan hareketlere benzer şekilde çocuğun göğüs kafesinin yükselme ve inmesini gözleyerek değerlendiriniz.
 |
Ağızdan ağıza solutma-çocuk |
• Çocuğun ağzını açınız ve görünür bir yabancı cisim varsa uzaklaştırınız. Ağız içini parmaklarınızla körlemesine temizlemeyiniz.
• Başın yeterli derecede geriye itildiğinden ve çenenin öne kaldırıldığından, ancak boynun aşırı ekstansiyona getirilmediğinden emin olunuz.
• Eğer başın geriye itilmesi ve çenenin öne doğru kaldırılması hava yolu açıklığını sağlamamışsa, “jaw thrust” yöntemini deneyiniz.
• Etkili solunum sağlamak için 5 kez soluk uygulamayı deneyiniz, hala başarılı olamıyorsanız göğüs kompresyonlarına geçiniz.
On saniyeden uzun olmayacak şekilde:
Yaşam belirtilerini gözleyin - bu gözlem herhangi bir hareket, öksürme veya solunumun kontrolünü içerir (anormal “iç çekme” veya seyrek, düzensiz solunum dışındaki hareketler). Eğer nabzı kontrol ederseniz, 10 saniyeden daha fazla zaman harcamadığınızdan emin olunuz.
Nabız kontrolü güvenilir değildir, bu nedenle hastanın nasıl göründüğüne dair genel tablo TYD gerekip gerekmediği konusunda yol gösterici olmalıdır; yani yaşam bulguları yoksa TYD’ye başlanmalıdır.
7A. Eğer 10 saniye içinde yaşam belirtilerini saptadığınızdan eminseniz:
• Gerekirse, çocuk kendi başına yeterli soluyuncaya kadar solunuma devam ediniz.
• Çocuk bilinci kapalı durumda kalıyorsa, yan tarafına (travma hikayesi var ise dikkatlice) “derlenme” pozisyonuna çeviriniz.
• Çocuğu sık sık yeniden değerlendiriniz.
7B. Yaşam belirtileri yoksa
• Göğüs kompresyonlarına başlayınız.
• Yapay solunumla göğüs kompresyonlarını 15 kompresyon 2 ventilasyon olacak şekilde kombine ediniz.
Göğüs kompresyonları. Tüm çocuklarda kompresyonu sternumun alt yarısına uygulayınız. Göğüs ön-arka çapının en az 1/3’ü oranında çöktürecek şekilde sternuma kompresyon uygulayınız. Tamamen basıyı kaldırınız ve bu uygulamayı 100-120 dk-1 hızında tekrarlayınız.
15 kompresyondan sonra hastanın başını geriye itip çeneyi kaldırınız ve iki etkin solunum yaptırınız.
Kompresyon ve ventilasyonlara 15:2 oranında devam edinizz.
Bebekte göğüs kompresyonu.
Tek kurtarıcı iki parmağın ucuyla sternuma bası uygular.
İki veya daha fazla kurtarıcı varsa - göğüs kafesini sarma tekniği kullanılır.Her iki baş parmağınızı, parmak uçları infantın başı yönünde olacak şekilde sternumun alt yarısına yerleştiriniz. Her iki elinizi ndiğer parmakları ile göğüs kafesini alt bölümünden sarınız. Parmaklarınız bebeğin sırtını desteklemelidir.
İki yöntemde de, sternumu bebeğin toraksın ön-arka mesafesinin en az 1/3’ü oranında çöktürecek kadar veya 4 cm kadar bası uygulayınız.
 |
Göğüs kompresyonu-infant |
Bir yaş üzerindeki çocuklarda göğüs kompresyonu.
Karnının üst kısmına baskıyı önlemek için, ortada en alt kaburgaların birleştiği köşeyi bularak ksifoidi belirleyiniz.
Bir elin topuk kısmını sternum üzerine, ksifoidden bir parmak yukarıya yerleştiriniz. Parmaklarınızı çocuğun kaburgalarına bası yapmayacak şekilde kaldırınız.
Kazazedenin göğüs kafesi üzerinde durun ve kollar düz bir şekilde göğüs kafesini ön-arka mesafesini en az 1/3’ü oranında veya 5 cm çöktürecek kadar sternuma bası uygulayınız
Daha iri çocuklarda veya kurtarıcı ufak-tefek olduğunda, her iki el ile ve parmaklar kenetlenerek uygulanırsa, göğüs kompresyonları daha kolay gerçekleştirilir.
 |
Tek el ile göğüs kompresyonu-çocuk |
 |
İki el ile göğüs kompresyonu-çocuk |
8. Resüsitasyona ne zamana dek devam edilir:
• Çocuk yaşam belirtileri gösterinceye (uyanma, hareket etme, gözlerini açma, normal soluma) kadar
• Daha fazla sağlık çalışanı gelene, yardım edene veya devralıncaya kadar
• Siz yorgunluktan tükeninceye kadar
Ne zaman yardım çağrılmalı?
Çocukta kollaps geliştiğinde kurtarıcıların olabildiğince hızlı yardım çağırmaları hayati önem taşır.
• Birden fazla kurtarıcı varsa, bir kişi resüsitasyona başlarken, diğeri yardım çağırır.
• Tek kurtarıcı varsa yardım çağırmaya gitmeden önce yaklaşık olarak 1 dakika veya 5 siklus KPR
uygulamalıdır. KPR’a verilecek arayı en aza indirebilmek için, bebek veya küçük çocuklar yardım çağırmaya giderken taşınabilir.
uygulamalıdır. KPR’a verilecek arayı en aza indirebilmek için, bebek veya küçük çocuklar yardım çağırmaya giderken taşınabilir.
•Eğer yalnızken çocukta ani kollaps geliştiğine tanık olursanız ve primer kardiyak arrestten şüphelenirseniz, ilk önce yardım çağırın ve sonra KPR uygulayın. Bu durumda çocuğa büyük olasılıkla defibrilasyon uygulamak gerekecektir. Bu nadir görülen bir durumdur.
Otomatik Eksternal Defibrilasyon ve Temel Yaşam Desteği
OED ulaşıncaya kadar KPR’ye devam edin. OED'yi takın ve talimatları izleyin. Yetişkinlerde Temel Yaşam Desteği ve Otomatik Eksternal Defibrilatör bölümünde açıklandığı gibi 1-8 yaşındakiler için, eğer mevcutsa kendiliğinden yapışan defibrilatör pedlerini kullanın.Derlenme pozisyonu
Bilinci kapalı, hava yolu açık ve spontan soluyan çocuk yan tarafına çevrilerek derlenme pozisyonuna getirilmelidir.
Birkaç derlenme pozisyonu vardır: hepsi hava yolu tıkanıklığını önlemek ve üst hava yoluna
tükürük, salgı veya kusmuk gibi akışkanların girme olasılığını azaltmayı hedeflemektedir.
tükürük, salgı veya kusmuk gibi akışkanların girme olasılığını azaltmayı hedeflemektedir.
Yabancı cisim ile hava yolu obstrüksiyonu (YCHO)
Başlangıcı çok ani ise ve bir hastalığın başka belirtileri yoksa, YCHO’dan şüphelenin: Semptomlarınbaşlamasının hemen öncesinde küçük maddeler ile oynama veya yeme öyküsü gibi durumlar kurtarıcıyı uyarmada ipucu olabilir.
Sırta vurma, torakal bası ve abdominal basının hepsi intratorasik basıncı artırır ve hava yolundaki yabancı cismin dışarı atılmasını sağlayabilir. Bir yöntem başarısız ise, yabancı cisim çıkarılıncaya kadar dönüşümlü olarak diğer yöntemleri deneyiniz.
Erişkin algoritmasından en önemli farkı bebeklerde abdominal basının uygulanmamasıdır.
Abdominal bası her yaş grubunda yaralanmaya neden olmasına rağmen, bu risk bebeklerde ve çok küçük çocuklarda özellikle yüksektir. Bu nedenle YCHO tedavisindeki algoritma bebek ve çocuklarda farklıdır.
Yabancı cisim ile hava yolu obstrüksiyonunun tanınması
Öksürük etkisiz olduğu zaman, YCHO’nu gidermek için aktif müdahaleler gereklidir, fakat bu müdahalelerin hızla ve güvenli biçimde başlamış olması gerekir.
 |
Pediyatrik yabancı cisimle hava yolu obstrüksiyonu algoritması |
YCHO’nun Sağaltımı
1. Güvenlik ve yardım çağırma.
Çocuk zorlukla nefes alabiliyor ve öksürebiliyor ise, bu spontan çabaları teşvik etmek için cesaretlendirilmeli, mümkünse zarar vermeme prensibi uygulanmalıdır.
Yabancı cismi hareket ettirebileceği ve problemi kötüleştirebileceği için (örn. hava yolunun tamamen tıkanmasına neden olarak) bu aşamada müdahale etmeyin.
• Eğer çocuk etkili bir şekilde öksürür ise, hiçbir manevra gerekli değildir. Çocuğu öksürmeye teşvik edin ve durumunu izlemeye devam ediniz.
• Eğer çocuğun öksürmesi etkili olmazsa (veya etkili olmamaya başlamışsa), hemen yardım için seslenin ve çocuğun bilinç düzeyini değerlendiriniz.
2. YCHO’nu olan bilinci açık çocuk
• Eğer çocuğun bilinci hala açık fakat öksürmesi etkili değilse ya da yok ise, sırta vurun.
• Eğer sırta vurmak YCHO’nu rahatlatmıyor ise bebekler için göğse bası veya çocuklarda karına bası uygulayın. Bu manevralar intratorasik basıncı artırarak ve yabancı cismi yerinden oynatarak, yapay öksürük oluşturur.
Eğer sırta vurmak nesneyi çıkarmak için başarısız olursa ve hala çocuğun bilinci açık ise, bebekler için göğse bası veya çocuklar için karına bası uygulayınız. Bebeklerde karına bası (Heimlich manevrası) uygulamayınız.
Göğse ve karına bası uyguladıktan sonra, çocuğu tekrar değerlendiriniz. Cisim çıkarılamadı ise ve hastanın bilinci hala açık ise, sırta vurma ve göğse bası (bebek için) veya karına bası (çocuklar için) yapmaya ardısıra devam ediniz.
Eğer henüz gelmediyse, yardım çağırınız veya yardım için birini gönderiniz.
Bu aşamada çocuğu yalnız bırakmayınız.
Eğer nesne başarılı bir şekilde çıkarılırsa, çocuğun klinik durumunu tekrar değerlendiriniz. Nesnenin bir kısmı solunum yolunda kalabilir ve komplikasyonlara neden olabilir.
Eğer herhangi bir şüphe varsa, tıbbi yardım isteyiniz. Karına bası internal yaralanmalara neden olabilir ve tüm karına bası yoluyla tedavi olan hastalar doktor tarafından değerlendirilmelidir.
3. YCHO’nu olan bilinci kapalı çocuklar.
Hava yolunun açılması.
Eğer YCHO olan bir çocuğun bilinci kapalı ise veya bilinç kaybı gelişirse onu sağlam, düz bir yüzeye yatırınız.
Eğer henüz gelmediyse, yardım çağırınız veya yardım için birini gönderiniz.
Bu aşamada çocuğu yalnız bırakmayınız, şu şekilde hareket ediniz:
Hava yolunun açılması.
Ağzı açın ve görülebilir herhangi bir nesne var mı bakınız. Eğer birşey görürseniz, tek bir parmak süpürme ile çıkarmak için bir girişim yapınız. Kör veya tekrarlanan parmak taraması yapmaya çalışmayınız. Bu hareket nesneyi farinkse doğru derine itebilir ve yaralanmaya neden olabilir.
Kurtarıcı soluk.
Kafayı itip/çeneyi çekmeyi kullanarak hava yolunu açın ve beş kurtarıcı nefes veriniz. Her nefesin etkinliği değerlendiriniz: eğer bir nefes göğüste yükselme sağlamaz ise, bir sonraki girişimde bulunmadan önce kafasını yeniden konumlandırınız.
Göğüs kompresyonu ve KPR
• Beş kurtarıcı soluk girişiminde bulunun ve eğer herhangi bir cevap yoksa dolaşımı daha ileri
değerlendirmeden göğüs kompresyonuna başlayınız (hareket etmek, öksürmek, spontan nefes almak).
değerlendirmeden göğüs kompresyonuna başlayınız (hareket etmek, öksürmek, spontan nefes almak).
• Acil tıbbi yardım (EMS) çağırma öncesinde, yaklaşık 1 dk veya 15 kompresyon ve 2 ventilasyondan oluşan 5 siklus tek kurtarıcılı KPR sırasını takip ediniz (eğer başkası tarafından henüz yardım çağrılmadıysa hemen bunu yapınız).
• Hava yolu, kurtarıcı soluk verme girişimi için açıldığında yabancı cisim ağızda görülebilir, kontrol ediniz.
• Eğer nesne görülür ve ulaşılabilir ise tek bir parmak süpürme ile çıkarmak için bir girişim yapın.
• Eğer obstrüksiyon hafiflemiş gibi görünüyor ise, hava yolunu açınız ve kontrol ediniz, çocuk
nefes almıyorsa kurtarıcı soluk veriniz.
nefes almıyorsa kurtarıcı soluk veriniz.
•Eğer çocuğun bilinci açılır ve etkili spontan solunum başlarsa, çocuğu yan tarafına (derlenme pozisyonu) güvenli bir pozisyona yerleştiriniz ve solunumunu ve acil tıbbi ekip (EMS) gelişini beklerken bilinç düzeyini izleyiniz.
Yorumlar