HEMŞİRELİK YL

Güncel hemşirelik fazla mesai hesaplama robotu link
Ana Sayfa
agonal solunum

2025 ERİŞKİN TEMEL YAŞAM DESTEĞİ; CPR

2025 Erişkin temel yaşam desteği; CPR ın temellerini, arresti tanımayı, oedyi ve kazazedeye ilk yapılacakları özetleyen kılavuzdur.


Erişkin temel yaşam desteği ve otomatik eksternal defibrilasyon


Erişkin kardiyak arrest hastalarda resüsitasyon başlangıcında kullanılan tekniklerle ilgili rehber.

Bu rehber 2025 de yapılan son değişiklikler ile beraber güncel bir rehberdir. ERC bu güncellemelerin sağlanmasında büyük katkıları olan bir kuruluştur ve yaklaşık 4 yılda bir güncelleme yapar. Yeni güncelleme olunca biz de güncelleme yapacağız.

Bu bölüm, TYD ( havayolu, solunum ve koruyucu cihaz dışı malzeme kullanmadan dolaşım desteği) ve OED kullanımını içerir. 

Rehberler TYD/OED için ILCOR 2015 Bilim ve tedavi Önerileri Uzlaşısını temel almaktadır.

2025 AHA GÜNCELLEME:

  • Güncel AHA (American Heart Association) 2025 kılavuzu, 2015 ve 2020 sürümlerine göre önemli revizyonlar içermektedir.

  • Artık temel yaşam desteği algoritmasında opioid ilişkili arrest, kurtarıcı güvenliği (PPE) ve hands-free telefon ile eş zamanlı CPR resmi öneri haline gelmiştir.

  • TYD’nin temel bileşenleri:

    “Erken tanı + Acil çağrı + Yüksek kaliteli CPR + Erken defibrilasyon” olarak korunmuştur.


Kardiyak arrest

Ani kardiyak arrest Avrupa’daki ölümlerin önde gelen nedenlerindendir. Kalp ritmi analizinde ani kardiyak arrestlerin yaklaşık %25-50’ sinde başlangıç ritmi ventriküler fibrilasyon (VF) dur, fakat kollapstan sonra ritm kaydedildiğinde, özellikle ortamda OED olduğunda VF oaranı %76’ ya çıkmaktadır. 

VF ye bağlı kardiyak arrestte önerilen tedavi derhal KPR başlanması ve erken elektriksel defibrilasyondur. 

Kardiyak neden dışı kardiyak arrestlerde altta yatan solunumsal nedenler, boğulma gibi (çocukların çoğunda olan) ve asfiksidir. Bu kazazedelerde başarılı bir resüsitasyon için kurtarıcı soluklar göğüs kompresyonları kadar önemlidir.

2025 AHA GÜNCELLEME:

  • Kardiyak arrest tanısında “bilinçsizlik + normal olmayan solunum” bulgusu yeterli kabul edilmektedir. Nabız kontrolü profesyonel kurtarıcılar dışında önerilmez.

  • Agonal solunum, arrestin erken belirtisi olarak özellikle vurgulanmıştır.

  • Solunumsal nedenli arrestlerde (boğulma, asfiksi) kurtarıcı solunumun mutlaka eklenmesi gerektiği kılavuzda yeniden teyit edilmiştir.


Yaşam zinciri


Aşağıdaki şekil, bir resüsitasyonun genelinin özetidir. Şimdi bu maddeleri tek tek sırasıyla biraz açalım.






1: Erken tanı ve yardım çağrısı

Göğüs ağrısı olan bir hastanın kardiyak kökenli bir ağrıya sahip olduğunun anlaşılması ve hasta kollaps olmadan once acil servise haber verilmesi ile tıbbi yardım daha erken ulaşır, hatta kardiyak arrest gerçekleşmeden önce 112 yanımızda olabilir. Hastanede isek, bu durumda mavi kod prosedürü benzer uygulamadır.

Kollaps ne demek? Kollaps, vücudun sönmesi, çökmesi anlamındadır. Damarlar genişler, kan toplanır bu damarlarda ve vücudun normal tonusu kaybedilir. Helle gibi olmuş derler ya işte bunun gibi bir durum.

Kardiyak arrest gerçekleştiğinde; erken tanı, acil yardım sisteminin hızlı aktivasyonu ve halk KPR sinin biran once başlatılması, kritik öneme sahiptir. Yani sağlıkçı olmasanız dahi CPR ın başlatılması çok önemli.

Erken tanı nasıl konulacak? Anahtar gözlem verileri yanıtsızlık ve normal olmayan soluma şeklidir. Bu iki durum var ise muhtemel arrest ile karşı karşıyasınız.

2025 AHA GÜNCELLEME:

  • 2025 kılavuzu, hands-free (eller serbest) telefon görüşmesiyle eş zamanlı CPR’ı destekliyor. 112 arandığında telefon yere bırakılarak operatör eşliğinde CPR başlatılmalı.

  • “Kollaps” ve “yanıtsızlık” kavramları açıklanırken, 112 hattının komuta destekli KPR (telefonla yönlendirme) sağlaması zorunlu hale getirildi.

  • Acil çağrı sistemlerinde agonal solunumun tanınması için operatör eğitimleri öneriliyor.


2: Tanık olanların erken KPR uygulaması

KPR’un erken başlaması kardiyak arrest sonrasında sağ kalımı üç dört kat artırır. 

Eğer yapılabiliyor ise göğüs kompresyonları, ventilasyon ile birlikte yapılmalıdır. 

112 'yi arayan kişi eğitimli ise; 112 tarafından telefon ile desteklenerek ve yönlendirilerek ekipler gelene kadar CPR yapması sağlanmalıdır.

Özetle; CPR bir şekilde başlanmalı, ne kadar erken o kadar iyi.

 2025 AHA GÜNCELLEME:

  • Eğitimsiz kurtarıcılar için “sadece göğüs kompresyonu (Hands-only CPR)” hâlâ önerilmektedir.

  • Komuta kontrol (112) yönlendirmesiyle CPR uygulayanların sağkalım oranı ciddi oranda artmıştır.

  • Kurtarıcılar 2 dakikada bir değişmeli; yorgunluk CPR kalitesini düşürür.

3: Erken defibrilasyon

Kollapstan sonraki 3-5 dakikada yapılan defibrilasyon ile sağ kalı ornaları %50–70’e dek yükselir.

Nasıl olacak peki bu? 112 hemen olay yerine 3-5 dakikada gelebilir mi? Çok zor. İşte burada devreye OED giriyor. OED'nin yaygınlaşması ve halka kullanılması yönünde eğitim verilmeli.

Halk ve OED sayesinde erken defibrilasyon yapılmalı.

2025 AHA GÜNCELLEME:

  • AED (OED) cihazı bulunduğu anda hemen bağlanmalı, CPR’a paralel uygulanmalıdır.

  • AED “şok önerildi” dediğinde CPR’a ara verilip tek şok uygulanır, ardından 2 dakika CPR yapılır.

  • AED’lerin artık birçok kamu alanında zorunlu bulundurulması önerilmektedir (AHA 2025 “Public Access Defibrillation” bölümü).

4: Erken ileri yaşam desteği ve standardize resüsitasyon sonrası bakım

Eğer resüsitasyon başlangıcındaki girişimler başarısız ise ileri yaşam desteği, hava yolu yönetimi, ilaçlar ve olası nedenin düzeltilmesi gereklidir.

2025 AHA GÜNCELLEME:

  • Kardiyak arrest sonrası ROSC sağlanan hastalarda hedeflenmiş sıcaklık yönetimi (TTM) 32–37.5°C arasında öneriliyor.

  • Oksijen satürasyonu %92–98 arasında tutulmalı, hipokapni veya hiperkapniden kaçınılmalı.

  • Resüsitasyon sonrası dönemde hemodinamik stabilizasyon ve nörolojik değerlendirme zorunlu hale getirilmiştir.

Kardiyak arresti nasıl tanıyacağız?

Kardiyak arrestin tanınması tartışmalıdır. Hem kurtarıcılar hem de acil çağrı merkezindeki yanıt verenler (acil tıbbi komuta control) yaşam zincirini active ederken kardiyak arresti doğru olarak tanımalıdır.

Karotis nabız kontrolünün ( ya da digger nabızların) dolaşımın varlığı ya da yokluğunu onaylamada yetersiz kaldığı kanıtlanmıştır.

Kardiyak arrestten sonraki ilk dakikalarda kazazedelerin %40’ ında agonal solunum görülür ve kardiyak arrest bulgusu olarak kabul edilir.

Agonal solunum; zorla alınan, gürültülü ve iç çekme tarzındadır. Bir video ekleyeyim agonal solunuma bir bakın.

2025 AHA GÜNCELLEME:

  • Nabız kontrolü: Sadece sağlık profesyonelleri yapmalı; halk kurtarıcıları vakit kaybetmeden CPR’a başlamalı.

  • Agonal solunum AHA 2025’te özellikle vurgulanmıştır; yanlış yorumlanmaması için eğitimlerde örnek videoların gösterilmesi önerilir.





Temel yaşam desteği sırasında agonal solunum varlığı dikkate alınmalıdır. Kazazede yanıtsız ve normal solumuyorsa ortamda bulunan kişi tarafından kardiyak arrestten şüphelenilmeli ve KPR başlatılmalıdır. 

Herhangi bir hastada kasılma nöbetleri olursa kardiyak arrestten şüphelenilmelidir.



Acil tıbbi komutanın rolü

Komutadakilerin kardiyak arresti tanıması

Yanıtsız ve normal solumayan hastanın kardiyak arrest olduğu tahmin edilmelidir. Agonal solunum sıklıkla bulunur ve 112 yi arayan insanlar yanlışlıkla kazazedenin halen normal soluduğunu sanabilirler.

Arayanlara; agonal solunumun ayrımı ve önemi hızlıca anlatılmalı, böylece kardiyak arrestte tanımayı ve telefon KPR desteğini artışmış olurlar.

Acil arama kasılması olan bir kişi ile ilgili ise, arayan kişi kazazedenin epilepsi öyküsü olduğunu söylemese de kardiyak arrestten kuvvetle şüphe duymalıdır.

Komuta kontrol destekli KPR

Kurtrıcı ile KPR uygulama oranları birçok toplumda düşüktür.

Komuta kontrol destekli (telefon KPR) hastaya uygulanan KPR oranlarını artırmaktadır ayrıca ilk KPR için süreyi azaltmakta, uygulanan göğüs kompresyonlarının sayısını artırmakta ve tüm hasta gruplarında hastane dışı kardiyak arrestler sonrasında taburculuğu artırmaktadır.

Eğtitimli bir uygulayıcı KPR yapana dek komutadakiler tüm kardiyak arrest şüphesinde telefon ile KPR sağlamalıdır.

Erişkin kazazedede eğer arayan kişi ne yapması gerektiğini bilmiyorsa, komutadakiler sadece göğüs kompresyonları ile KPR bilgileri vermelidirler.

Eğer kazazede bir çocuk ise, komutadakiler hem ventilasyon hem de göğüs kompresyonları yapılması konusunda bilgilendirmelidirler.


Erişkin TYD


 Buraya kadar olanlar, bir hastanın kardiyak arrest de halkın yapacakları idi. Şimdi biz eğitimli insanlar için olan kısma geçelim.

Hastayı gördün, değerlendirmeni yaptın. Ne yapacaksın? Önce güvenlik. Güvenli bölgeye geçtin;

Havayolunun açılması ve solunumun kontrolü

Eğitimli uygulayıcı kollaps haldeki kazazedenin normal soluyup solumadığını hızla değerlendirir.

Baş geriye çene yukarı tekniği ile eğer hastada travma varsa çene itme manevrası ile hem solunum yolunu açarsınız hem de değerlendirmenizi yaparsınız.

112'yi arama


Erken 112 aktivasyonu önemli, yakında OED var mı? bu soruyada 112 cevap verebilir.

Göğüs kompresyonlarına başla


Erişkin CPR gerekliliğinde primer kardiyak neden oldukça yüksek orandadır. CPR ventilasyondan önce göğüs kompresyonları ile başlamalıdır.

1- kompresyonları göğsün ortasına uygula
2- yaklaşık 5 cm derinliğe uygula, 6'yı geçme
3- hızın 100 - 120 / dakika olsun en az ara vererek uygula
4- her kompresyondan sonra göğsün geri gelmesine izin ver, heyecan yapma, aşırı hızlı olma, göğüse yaslanıp kalma

 2025 AHA GÜNCELLEME

  • El pozisyonu: Sternum alt yarısı.

  • Basınç hızı: 100–120/dk.

  • Basınç derinliği: 5–6 cm.

  • Ara verme: < 10 saniye.

  • Yorgunluk varsa 2 dakikada bir kurtarıcı değişmeli.


SIK SORULAN SORULAR


El nerede olacak?


Eskiden elin yeri için çok karmaşık bir durum vardı. Şimdi diyorlar ki elinin ayasını göğsün ortasına koy diğerinide üzerine koy CPR a başla.

Hastanın yan tarafında diz üstü çökmek daha iyi ancak sıkışmış hasta, yer olmaması gibi durumlarda hastanın ayak ucundan veya baş ucundan da CPR yapabilirsin. Yeter ki yap.

Kompresyon derinliği

Yani bunu ölçmen zor ancak göz kararı 5 cm en iyi sonucu alırsın. 6 cm geçme ki hastaya zarar en az olsun.

Göğüs kompresyonlarında en az kesinti


10 saniyeden az olacak. Ne kadar az o kadar iyi.

Düz zemin


Zemin düz olursa CPR etkili olur, yatak ve benzeri zeminde etkili olmaz. Sırt tahtası da kullanılabilir, ancak yerleştirirken çok ara verme.

Göğüs duvarının geri dönüşü


Bazen heyecanlanıyoruz. Belki çok hızlı yapıyoruz belki de yoruluyor ve kendimizi kaptırıp göğsün geri dönüşüne izin vermiyoruz.

Bası sonrası göğsü olabildiğince serbest bırakacağız, elimizi ayırmadan tabi ki, bırakalım eski haline gelsin kan dönüşü etkin olsun.

2025 AHA GÜNCELLEME

  • “Yüksek kaliteli CPR” ölçütleri:

    • Derinlik 5–6 cm

    • Hız 100–120/dk

    • Tam geri çekilme

    • Minimum duraklama

    • Kompresyon kesintisizliği ≥ 60 saniye

Kurtarıcı soluk


Tidal volüm yaklaşık 500- 600 ml, pratikte bu göğsün kalkması görünür biçimde olana dek üfledir. 

Bunu 1 saniyede yapmak amaçlanır ancak çok hızlı yada güçlü soluk vermemek gerekir. 

İki soluk vermek için verdiğiniz ara 10 saniyeyi geçmemelidir.

2025 AHA GÜNCELLEME

  • Aşırı ventilasyon yasak; göğüs hafifçe kalkacak kadar nefes yeterli.

  • Nabız var, solunum yoksa: Her 6 sn’de 1 nefes (10/dk).

  • Solunumun gecikmesi ROSC şansını düşürür.

Kompresyon ventilasyon oranı


Oran 30/2 dir.

Yalnızca kompresyon ile CPR


Yalnız kompresyonla yapılan CPR dahi etkili olmuş ama bu çalışmalar çok yeterli değil. 

Olay şu; Yapabiliyorsan yap ama yapamıyorsan kompresyon kesin olmalı ve yeterli olabilir.

Ancak eğer boğulma gibi asfiksi nedenli bir arrest var ise veya çocuklarda işlem yapıyorsan kurtarıcı soluk vermelisin.

Aynı zamanda 112 geç kaldı, kompresyon yapıyorsun ama zaman hayli uzadı, bu durumdada soluk vermek gerekir.

2025 AHA GÜNCELLEME

  • Eğitimsiz bireylerde sadece kompresyon CPR’ı teşvik edilir.

  • Boğulma, çocuk, uzun süreli arrestlerde 30:2 oranına dönülür.


OED kullanımı


CPR a devam edeceksiniz, varsa OED bağlanacak, eğitimli olmayanlarda dahi defibrilasyon için etkili bir alet.

Ritmi tanıyor, sizi uyarıyor ve defibrile ediyor.

8 yaş altı için pediyatrik ped gereklidir.

Defibrilasyondan önce CPR


Defibrilatör yada OED bulunup takılana dek CPR yapılacak, ama CPR yapıyorum diye de ritim kontrolü ve defibrilasyon ertelenmeyecek.

 2025 AHA GÜNCELLEME

  • AED bağlanır bağlanmaz cihaz talimatları izlenir.

  • Şok sonrası 2 dakika CPR, sonra ritim kontrolü.

  • Cihazın sesli komutlarına tam uyum önerilir.


Ritim kontrolleri arasındaki süre


2 dakikada bir kompresyona ara verip değerlendirme yapılacak

2025 AHA GÜNCELLEME

  • Değerlendirme süresi < 10 sn olmalı.

  • CPR’a uzun ara verilmesi mortaliteyi artırır.

Hasta arrest değilmiş! CPR yaptık ne olur?


Bu soru aklınıza gelir yada yakınlarınız size sorar.  Bir çok insan biz arrest olduğunu bilemedik bir şey olmasın diye kalp masajı yapmadık diyebilir.

Ancak ciddi zarar oldukça nadir görülmüş. Halk zararlı olacak diye CPR dan geri durmamalıdır.

2025 AHA GÜNCELLEME

  • AHA 2025 açıkça belirtir: “Emin değilsen → CPR başlat.”

  • Gereksiz CPR sonucu ciddi yaralanma olasılığı çok düşüktür.


Buraya kadar size CPR ın temellerinden bahsettik. Diğer yazılarımız bu temel yaşam desteğinin sonraki aşamalarından oluşacak. 

Genel Özet (2025 AHA ile)

  • Göğüs kompresyonu : 5–6 cm, 100–120/dk

  • Oran : 30 bası / 2 nefes

  • Şok sonrası 2 dk CPR

  • Nabız → sadece profesyonel kontrol eder

  • Telefonla CPR ve PPE kullanımı standart

  • Opioid arrestlerinde nalokson (1–2 mg IV/IM/IN) eklenmiştir.