YABANCI CİSİM İLE HAVAYOLU TIKANIKLIĞI (BOĞULMA)
Havayolu tıkanmaları sık karşılaşmadığımız ancak gerekli müdahale yapılırsa hayatta kalınabilecek kaza ile ölümler arasında bulunuyor.
Hasta başlangıçta bilinçli olabilir, erken müdahale hayat kurtarır. Bu olayın başımıza nerede geleceğini bilmediğimiz için sağlıkçılar olarak biz yapmamız gerekeni bilmeliyiz ancak halk ta bu konuda bilinçli olmalı müdahale edebilmeli.
Örneğin; bir restaurant da yemek yerken, yan masada birinin havayolu tıkanabilir, gerekli müdahale yapılmaz ise ölüm olur eğer müdahale edilir ise kurtarılabilir.
Hafif tıkanıklık
Kazazede hafif tıkanıklıkta bilinci yerindedir. Öksürmeye çalışır, daha kötü olmadan oksürmeye teşfik edilerek yabancı cisimin çıkarılması sağlanabilir.
Su vermek çok rastlanan bir durumdur ancak su ile daha ileri geçen cisim eğer yemek borusundan geçemeyecek kadar büyük ise daha kötü bir tablo oluşabilir. Zaten hasta öksürmek isteyecek suyu içemeyecektir.
Bu yüzden sık yapılan bir yanlış olan hastaya zorla su vermeyin.
Bu durum, direk ciddi bir tıkanıklık ile olabilir veya yukarıda bahsedilen hafif tıkanıklığın ilerlemesi ile de olabilir.
Yapılması gerekenin aslı heimlich manevrası denen harekettir. Kısaca bahsedelim;
Öncelikle çalışmalar şunu göstermiş ki, eğer erişkin ve bir yaş üzeri çocuklarda yabancı cisim tıkanıklığı olmuş ise, sırta vuru, karın basısı ve göğüs basısı etkin bir kurtarma tekniğidir.
Bu sayılanları birlikte yapabiliyorsanız daha etkili olabilir.
Şimdi olayı canlandıralım;
- Bir restorantta yemek yiyorsunuz, kazazede de yan masada. Birden öksürdü yada elini boğazına götürdü, değişik hareketler sanki boğuluyormuş gibi,
Eklediğim videoda bunun örneğini görebilirsiniz. Kazazede yardım istiyor.
- Boğazına yemek kaçmış olabilir, yemek yerken olduğu için olay hemen havayolu tıkanıklığından şüphe etmelisiniz,
- Öksürmeye teşvik ettiniz, ama yeterli olmuyor,
- Kazazedeyi öne eğiltin ve sırtına kürek kemiklerinin ortasına beş kez vurun.
- Çıkmadı ise, rahatlama gözlenmedi ise devam ediyoruz, hastanın arkasındasınız zaten değilseniz geçin, bir elinizi yumruk yapın ve hastanın arkasından göbek deliğinin üstüne uzatın.
Burada heyecan yapmayın sakin olun, basacağınız yer göbek deliği ile göğüs kafesinin ortasındaki yumuşak yer. Sonra diğer elinizle yumruğnuzu kavrayın kuvvetlice çekin.
Nasıl çekeceğiz, hem içeri hem yukarı şekilde, yani içeri bastırırken bir yandan da yukarı doğru bastıracaksınız.
Bunu da beş defa kadar yapın.
Yukarıdaki videoda olduğu gibi, siz bunları yapamadan veya ne yapacağınızı düşünürken hasta yığıldı kaldı ise CPR başlanmalı, başlamadan önce;
şekilde görüldüğü gibi manevrayı yapabilirsiniz ama fazla vakit kaybetmek yok.
- Devam eden tıkanıklık var ise beş sırta vuru, beş karna bası şeklinde devam edin.
- Ne zamana kadar, hasta rahatlayana veya yanıtsız hale gelene dek devam edin.
- Bu durumda kazazede kurtulursa tamam, eğer kurtulmadı bayıldı veya yanıtsız elinize yığıldı, dikkatlice yere yatırın, ambulans çağırın, CPR a başlayın.
Oran neydi? 30-2 , önce hangisi? kompresyon.
- Hemen göğüs kompresyonlarına başladınız, 30 bası yaptınız, her ne kadar bası yeterli dense de bu kazazede boğuldu, dolayısı ile 30 bası sonrası soluk vermeniz gerekecek. 2 soluk vereceksiniz ama bunu yaparken havayoluna bir bakın, tıkanıklık yaratan cisim görünüyor ve alınacak gibiyse alın yani havayolunu açın.
bazen bu durum bebeklerde de olabilir, bir yaş altındakiler için manevra biraz değişir. Bebeği elinize alın.
Öncelikle bebeği yüzü yere bakacak şekilde kolumuza yatırmalıyız. Bu sırada bebeği yatırdığımız koldaki elimizle bebeğin çenesinden tutarak başını desteklemeyi de ihmal etmemeliyiz. Tüm bunları yaparken bebeğin ağzını kapatmamalı ve boynunu eğmemeliyiz.
Bebeği doğru şekilde kolumuza yatırdıktan sonra sırt kısmında iki omzunun tam ortasına doğru elimizin topuğu ile 5 defa aşağıdan yukarıya doğru vurmalıyız.
5 defa vurduktan sonra soluk borusunu tıkayan cismin çıkıp çıkmadığını kontrol etmeliyiz. Cisim çıktıysa bebek ağlamaya, nefes almaya ve öksürmeye başlayacaktır.
Sırta vurarak cisim çıkmıyorsa uygulamamız gereken yöntem bebeğin göğsüne vurmaktır. Bu hareketi uygulamak için bebeği, yüzü yukarı bakacak şekilde dizimize yatırmalıyız. Bu pozisyonda bebeğin kafası vücudundan biraz aşağıda olmalıdır. Ayrıca sırta vurma hareketindeki gibi bebeğin kafasını elimizle desteklemeliyiz.
Bebeğin pozisyonunu doğru şekilde ayarladıktan sonra iki parmağımızla bebeğin göğüs kafesinin alt orta noktasına hızlı şekilde 5 defa baskı yapmalıyız.
Bebeğin soluk borusundaki cisim çıkana kadar bu iki hareketi (sırt ve göğüs kafesine vurma) sırasıyla tekrarlamalıyız.
Herşey resimlerdeki gibi olmaz. Videodaki gibi olur, başınıza insanlar toplanır, her kafadan bir ses çıkar. Ama siz ne yapacağınızın mantığını biliyorsanız, yapabilirsiniz.
Öyle tuttum böyle tuttum çok kafanızı karıştırmayın, tutuş şekilleri en iyi sonucun elde edildiği şekiller. Tabi ki doğrusu bu ama yapabildiğiniz kadar yapın.
Mantık, sırta vururken, hastayı eğmeniz demek cismin yönünü belirlemek demek yani dışarı çıksın, sırta vurman hastanın öksürme veya bilinçli kurtulma hareketlerine destek olmak açısından,
Olmadı göğüs basısı hastanın cabaları yetersiz kaldığından sizin bası hareketiniz hastanın nefes vermesini ani ve hızlı şekilde sağlar, bu şekilde nefes soluk borusundan geçerken cismide alır çıkarır mantığı var.
Sonunda artık hasta bilinçsiz kaldı ise, CPR gerekli hale gelmiştir, başlanmalı. Bakın yukarıdaki videodaki kişi hayatını kaybetmiş.
Evde yemek hazırladınız yalnızsınız, yemek yerken hop boğazınıza kaçtı kimse yok ne yapacaksınız?
Bu manevraların benzer mantığını, kendi göbek deliği ve göğüs boşluğu arasında kalan karnınızı, masaya, sandalyeye veya benzeri bir sert zemine sıkıştırarak manevra yapmayı denemek hayatınızı kurtarabilir.
Son olarak yakın zamanda sosyal medyada hayli dolaşan bir video koyacağım. Burada görüldüğü üzere hasta kurtuluyor.
Olay Türkiye'de olmuyor ama biz de bu şekilde davranarak insanları kurtarabiliriz.
Su vermek çok rastlanan bir durumdur ancak su ile daha ileri geçen cisim eğer yemek borusundan geçemeyecek kadar büyük ise daha kötü bir tablo oluşabilir. Zaten hasta öksürmek isteyecek suyu içemeyecektir.
Bu yüzden sık yapılan bir yanlış olan hastaya zorla su vermeyin.
Ciddi tıkanıklık
Bu durum, direk ciddi bir tıkanıklık ile olabilir veya yukarıda bahsedilen hafif tıkanıklığın ilerlemesi ile de olabilir.
Yapılması gerekenin aslı heimlich manevrası denen harekettir. Kısaca bahsedelim;
Öncelikle çalışmalar şunu göstermiş ki, eğer erişkin ve bir yaş üzeri çocuklarda yabancı cisim tıkanıklığı olmuş ise, sırta vuru, karın basısı ve göğüs basısı etkin bir kurtarma tekniğidir.
Bu sayılanları birlikte yapabiliyorsanız daha etkili olabilir.
Şimdi olayı canlandıralım;
- Bir restorantta yemek yiyorsunuz, kazazede de yan masada. Birden öksürdü yada elini boğazına götürdü, değişik hareketler sanki boğuluyormuş gibi,
Eklediğim videoda bunun örneğini görebilirsiniz. Kazazede yardım istiyor.
- Boğazına yemek kaçmış olabilir, yemek yerken olduğu için olay hemen havayolu tıkanıklığından şüphe etmelisiniz,
- Öksürmeye teşvik ettiniz, ama yeterli olmuyor,
- Kazazedeyi öne eğiltin ve sırtına kürek kemiklerinin ortasına beş kez vurun.
- Çıkmadı ise, rahatlama gözlenmedi ise devam ediyoruz, hastanın arkasındasınız zaten değilseniz geçin, bir elinizi yumruk yapın ve hastanın arkasından göbek deliğinin üstüne uzatın.
Burada heyecan yapmayın sakin olun, basacağınız yer göbek deliği ile göğüs kafesinin ortasındaki yumuşak yer. Sonra diğer elinizle yumruğnuzu kavrayın kuvvetlice çekin.
Nasıl çekeceğiz, hem içeri hem yukarı şekilde, yani içeri bastırırken bir yandan da yukarı doğru bastıracaksınız.
Bunu da beş defa kadar yapın.
Yukarıdaki videoda olduğu gibi, siz bunları yapamadan veya ne yapacağınızı düşünürken hasta yığıldı kaldı ise CPR başlanmalı, başlamadan önce;
- Devam eden tıkanıklık var ise beş sırta vuru, beş karna bası şeklinde devam edin.
- Ne zamana kadar, hasta rahatlayana veya yanıtsız hale gelene dek devam edin.
- Bu durumda kazazede kurtulursa tamam, eğer kurtulmadı bayıldı veya yanıtsız elinize yığıldı, dikkatlice yere yatırın, ambulans çağırın, CPR a başlayın.
Oran neydi? 30-2 , önce hangisi? kompresyon.
- Hemen göğüs kompresyonlarına başladınız, 30 bası yaptınız, her ne kadar bası yeterli dense de bu kazazede boğuldu, dolayısı ile 30 bası sonrası soluk vermeniz gerekecek. 2 soluk vereceksiniz ama bunu yaparken havayoluna bir bakın, tıkanıklık yaratan cisim görünüyor ve alınacak gibiyse alın yani havayolunu açın.
Eğer kazazede bebek ise;
bazen bu durum bebeklerde de olabilir, bir yaş altındakiler için manevra biraz değişir. Bebeği elinize alın.
Öncelikle bebeği yüzü yere bakacak şekilde kolumuza yatırmalıyız. Bu sırada bebeği yatırdığımız koldaki elimizle bebeğin çenesinden tutarak başını desteklemeyi de ihmal etmemeliyiz. Tüm bunları yaparken bebeğin ağzını kapatmamalı ve boynunu eğmemeliyiz.
Bebeği doğru şekilde kolumuza yatırdıktan sonra sırt kısmında iki omzunun tam ortasına doğru elimizin topuğu ile 5 defa aşağıdan yukarıya doğru vurmalıyız.
Sırta vurarak cisim çıkmıyorsa uygulamamız gereken yöntem bebeğin göğsüne vurmaktır. Bu hareketi uygulamak için bebeği, yüzü yukarı bakacak şekilde dizimize yatırmalıyız. Bu pozisyonda bebeğin kafası vücudundan biraz aşağıda olmalıdır. Ayrıca sırta vurma hareketindeki gibi bebeğin kafasını elimizle desteklemeliyiz.
Bebeğin pozisyonunu doğru şekilde ayarladıktan sonra iki parmağımızla bebeğin göğüs kafesinin alt orta noktasına hızlı şekilde 5 defa baskı yapmalıyız.
Herşey resimlerdeki gibi olmaz. Videodaki gibi olur, başınıza insanlar toplanır, her kafadan bir ses çıkar. Ama siz ne yapacağınızın mantığını biliyorsanız, yapabilirsiniz.
Öyle tuttum böyle tuttum çok kafanızı karıştırmayın, tutuş şekilleri en iyi sonucun elde edildiği şekiller. Tabi ki doğrusu bu ama yapabildiğiniz kadar yapın.
Mantık, sırta vururken, hastayı eğmeniz demek cismin yönünü belirlemek demek yani dışarı çıksın, sırta vurman hastanın öksürme veya bilinçli kurtulma hareketlerine destek olmak açısından,
Olmadı göğüs basısı hastanın cabaları yetersiz kaldığından sizin bası hareketiniz hastanın nefes vermesini ani ve hızlı şekilde sağlar, bu şekilde nefes soluk borusundan geçerken cismide alır çıkarır mantığı var.
Sonunda artık hasta bilinçsiz kaldı ise, CPR gerekli hale gelmiştir, başlanmalı. Bakın yukarıdaki videodaki kişi hayatını kaybetmiş.
Kendi başınıza geldi yalnızsınız?
Evde yemek hazırladınız yalnızsınız, yemek yerken hop boğazınıza kaçtı kimse yok ne yapacaksınız?
Bu manevraların benzer mantığını, kendi göbek deliği ve göğüs boşluğu arasında kalan karnınızı, masaya, sandalyeye veya benzeri bir sert zemine sıkıştırarak manevra yapmayı denemek hayatınızı kurtarabilir.
Olay Türkiye'de olmuyor ama biz de bu şekilde davranarak insanları kurtarabiliriz.
 ; CPR){kind=link}