İlk yardım, herkesin yapabileceği ve yapması gereken en erken ve en kolay yönetimdir. Bununla birlikte, tüm insanlar doğru ilk yardım önlemleri konusunda iyi bilgilendirilmemiş ve iyi eğitimli olmadığından, birçoğumuz yalnızca duyduğumuz ve geleneksel yöntemlere göre ilk yardım uygularız.
Bizler hemşire olduğumuz için tabi ki eğitimli birer ilk yardım uygulayıcısıyız. Bu yazının amacı sizlere eğitim vermek değil, halk tarafından en çok yapılan hataları yazdık. Bizlerde aynı zaman da birer eğitimci olduğumuz için bunları bilmeli ve çevremize yada hastalarımıza anlatmalıyız.
Çoğu zaman, bu bilgiler kullanılmaz ve ilk yardım tedavisini sağlamada etkili bir yol olmaları için doğru bilimsel çalışmalarla desteklenmez. Bir yaralanmada erken yardım ederken, inanmaya devam ettiğimiz yanlış bilgilerden dolayı yaralının hayatını riske atıyor olabiliriz.
Bu sebeple, aşina olduğunuza inandığım farklı ilk yardım teknikleri hakkında gerçek ve yanlış bilinenler listesi hazırladım:
İlk Yardımda En Yaygın Hatalar ve Doğru Bilinen Yanlışlar
(2025 Güncel Rehber)
İlk yardım, herkesin yapabileceği ve yapması gereken en erken, en etkili müdahaledir.
Ancak birçok kişi doğru ilk yardım bilgisine sahip olmadığından, çoğu zaman duyduklarına veya geleneksel yöntemlere dayanarak müdahale eder.
Biz hemşireler ise eğitimli uygulayıcılar olarak bu yanlışları düzeltmeli, çevremize ve hastalarımıza doğru uygulamaları öğretmeliyiz.
Bu yazının amacı bir eğitim vermek değil; halk arasında en çok yapılan hataları ve doğru uygulamaları hatırlatmaktır.
Ancak birçok kişi doğru ilk yardım bilgisine sahip olmadığından, çoğu zaman duyduklarına veya geleneksel yöntemlere dayanarak müdahale eder.
Bu yazının amacı bir eğitim vermek değil; halk arasında en çok yapılan hataları ve doğru uygulamaları hatırlatmaktır.
1. Boğulma
Hata: Heimlich manevrası boğulma olaylarında her zaman yapılmalıdır.
Doğru: Heimlich manevrası sadece tam tıkanma durumunda gereklidir.
Eğer kişi öksürebiliyor, konuşabiliyor veya nefes alabiliyorsa, bu kısmi tıkanmadır ve öksürükle yabancı madde atılabilir.
Tam tıkanmada ise kişi ses çıkaramaz, morarmaya başlar.
Bu durumda 5 sırt vuruşu, ardından 5 karın basısı (Heimlich manevrası) uygulanır.
Sıvı vermek tehlikelidir; hava yolunu yeniden tıkayabilir.
Doğru: Heimlich manevrası sadece tam tıkanma durumunda gereklidir.
Tam tıkanmada ise kişi ses çıkaramaz, morarmaya başlar.
Bu durumda 5 sırt vuruşu, ardından 5 karın basısı (Heimlich manevrası) uygulanır.
Sıvı vermek tehlikelidir; hava yolunu yeniden tıkayabilir.
2. Burun Kanaması
Hata: Kanamayı durdurmak için baş geriye eğilir.
Doğru: Baş öne eğilmeli ve burun sıkılmalıdır.
Başın geriye eğilmesi, kanın boğaza akmasına ve mideye gitmesine neden olur.
Kişi öne eğilerek, burnun yumuşak kısmını 10–15 dakika sıkmalıdır.
Soğuk uygulama kanamayı azaltabilir. Kanama 20 dakikadan uzun sürerse 112 aranmalıdır.
Doğru: Baş öne eğilmeli ve burun sıkılmalıdır.
Kişi öne eğilerek, burnun yumuşak kısmını 10–15 dakika sıkmalıdır.
Soğuk uygulama kanamayı azaltabilir. Kanama 20 dakikadan uzun sürerse 112 aranmalıdır.
3. Ayak Bileği Burkulması
Hata: Sıcak kompres uygulanır.
Doğru: İlk 48 saatte soğuk kompres yapılmalıdır.
Sıcak uygulama iltihabı artırır.
Soğuk kompres şişliği ve ağrıyı azaltır.
10 dakika uygulama – 10 dakika ara prensibiyle günde birkaç kez uygulanabilir.
48 saat sonra hafif sıcak uygulama yapılabilir.
Doğru: İlk 48 saatte soğuk kompres yapılmalıdır.
Soğuk kompres şişliği ve ağrıyı azaltır.
10 dakika uygulama – 10 dakika ara prensibiyle günde birkaç kez uygulanabilir.
48 saat sonra hafif sıcak uygulama yapılabilir.
4. Yılan Isırığı
Hata: Yarayı kesmek, kanı emmek veya turnike uygulamak.
Doğru: Yarayı olduğu gibi bırak, temiz bir bezle ört, hareket ettirme.
Yarayı kesmek veya emmek sinirlere ve damarlara zarar verir, ayrıca kurtarıcıya da zehir bulaştırabilir.
Turnike uygulamak, kan akışını keserek doku kaybına neden olur.
Kişi sakin tutulmalı, ısırılan bölge sabitlenmeli ve acilen hastaneye götürülmelidir.
Doğru: Yarayı olduğu gibi bırak, temiz bir bezle ört, hareket ettirme.
Turnike uygulamak, kan akışını keserek doku kaybına neden olur.
Kişi sakin tutulmalı, ısırılan bölge sabitlenmeli ve acilen hastaneye götürülmelidir.
5. Yanıklar
Hata: Yanan bölgeye tereyağı, diş macunu veya yoğurt sürmek.
Doğru: Bölgeyi soğuk suyla yıkayın ve temiz, yapışmayan bir bezle örtün.
Tereyağı ve diş macunu ısıyı hapseder, dokulara zarar verir.
Yanık bölgeyi en az 15–20 dakika soğuk su altında tutun.
Kabarcık varsa patlatmayın.
Geniş veya derin yanıklarda 112 aranmalıdır.
Doğru: Bölgeyi soğuk suyla yıkayın ve temiz, yapışmayan bir bezle örtün.
Yanık bölgeyi en az 15–20 dakika soğuk su altında tutun.
Kabarcık varsa patlatmayın.
Geniş veya derin yanıklarda 112 aranmalıdır.
6. Araba Kazası
Hata: Bilinçsiz yaralıyı hemen yerinden oynatmak.
Doğru: Omurga yaralanması olasılığı nedeniyle kişiyi hareket ettirmeyin.
Acil tehlike (yangın, patlama) yoksa yaralıyı sabit bırakın.
Kaskı çıkarmayın, baş ve boynu destekleyin.
Gereksiz hareket felç riskini artırır.
Sadece hava yolu tıkanıklığı varsa, dikkatli yan pozisyon verilebilir.
Doğru: Omurga yaralanması olasılığı nedeniyle kişiyi hareket ettirmeyin.
Kaskı çıkarmayın, baş ve boynu destekleyin.
Gereksiz hareket felç riskini artırır.
Sadece hava yolu tıkanıklığı varsa, dikkatli yan pozisyon verilebilir.
7. Nöbet
Hata: Kişinin ağzına kaşık veya cisim koymak.
Doğru: Ağıza kesinlikle hiçbir şey konmamalıdır.
Bu durum diş kırılmasına, boğulmaya veya solunum tıkanıklığına yol açabilir.
Yaralıyı güvenli bir alana alın, başını koruyun, nöbetin geçmesini bekleyin.
Sonrasında bilinç dönmezse 112 aranmalıdır.
Doğru: Ağıza kesinlikle hiçbir şey konmamalıdır.
Yaralıyı güvenli bir alana alın, başını koruyun, nöbetin geçmesini bekleyin.
Sonrasında bilinç dönmezse 112 aranmalıdır.
8. Ateş
Hata: Ateşi düşürmek için alkollü veya ispirtolu bez kullanmak.
Doğru: Ilık suyla silme uygulayın ve ilaçlarını verin.
Alkol buharlaşarak vücut ısısını ani düşürür, titreme ve toksik etkiye neden olabilir.
Çocuklarda bu yöntem kesinlikle yasaktır.
Ilık suyla silme, bol sıvı ve dinlenme önerilir. Ateş devam ederse doktora başvurun.
Doğru: Ilık suyla silme uygulayın ve ilaçlarını verin.
Çocuklarda bu yöntem kesinlikle yasaktır.
Ilık suyla silme, bol sıvı ve dinlenme önerilir. Ateş devam ederse doktora başvurun.
Sonuç
İlk yardım hayat kurtarır, ancak yanlış uygulanan ilk yardım hayati tehlike yaratabilir.
Bilgilerimizi güncel tutmak, hem kendi güvenliğimiz hem de hastalarımız için önemlidir.
2025 ERC kılavuzuna göre artık ilk yardımda amaç, doğruyu hızlı ve güvenli biçimde uygulamaktır.
Hemşireler olarak sadece uygulayıcı değil, aynı zamanda doğru bilgiyi yayan eğitimcileriz.
Unutmayın: Herkes hayat kurtarabilir, ama doğru bilgiyle harekete geçenler fark yaratır.
Bilgilerimizi güncel tutmak, hem kendi güvenliğimiz hem de hastalarımız için önemlidir.
2025 ERC kılavuzuna göre artık ilk yardımda amaç, doğruyu hızlı ve güvenli biçimde uygulamaktır.
Unutmayın: Herkes hayat kurtarabilir, ama doğru bilgiyle harekete geçenler fark yaratır.
){kind=link}