Bu Yazımızda Sizlere Hemodiyaliz Hemşireliği ve Periton Diyalizi Hemşireliğinden Bahsedeceğiz.
Aralarındaki farklar?
Hemodiyaliz nedir?
Periton Hemodiyaliz nedir?
Diyaliz Hemşiresi Nasıl Olunur?
Görev Yetki ve Sorumlulukları Nelerdir?
HEMODİYALİZ NEDİR?
İleri derecede böbrek yetmezliğinde yiyeceklerimizin vücudumuzda parçalanması sırasında oluşan ve normalde idrarla atılan zararlı maddeler ve suyun fazlası atılamamakta ve vücudumuzda birikmektedir.Hemodiyaliz bu maddelerin vücudumuzdan uzaklaştırılmasını sağlayan bir tedavi şeklidir.
Hasta kanı ince zardan yapılmış borucukların içinden geçirilir (diyalizör) ve zarın öbür tarafından geçen bir sıvıya (diyaliz solüsyonu-diyalizat) karışarak vücuttan uzaklaştırılmaları sağlanır.
Hasta kanı en çok hastanın ön kolunda atardamarlarından biri ile toplardamarlarından birinin birleştirilmesi ile oluşturulmuş bir "fistül" aracılığı ile sağlanır. Hastaların "hemodiyalize girme gereği ortaya çıkmadan" bu fistüle sahip olmaları zamanı geldiğinde diyalizin hemen ve hasta açısından kusursuz şekilde başlayabilmesine yardımcı olur.
Fistül oluşturma işlemi cerrahi olarak küçük bir müdahale ile gerçekleştirilir ve yaklaşık bir ay içinde fistül kullanıma hazır hale gelir. Fistülü bulunmayan hastalarda diyaliz gerektiğinde boyun ya da göğüs boşluğundaki kalın damarlara bir kateterin yerleştirilmesi ve fistül operasyonunun bundan sonra uygulanması gerekecektir.
"Hemodiyaliz", diğer bir diyaliz metodu olan ve karın boşluğuna bir kateterin yerleştirilmesi yolu ile hastaneye ya da diyaliz merkezine ayda bir kez giderek evde uygulayabileceğiniz "periton diyalizi" ve "böbrek nakli" bu belirtilerin tamamen ya da kısmen ortadan kalkmasına yardımcı olacaktır.
PERİTON DİYALİZİ NEDİR?
Periton; karın boşluğunda bulunan, karın duvarı ve organları saran bir zardır:Periton Diyalizi, karın boşluğuna küçük bir ameliyat ile yerleştirilen, ince, yumuşak, silikondan yapılmış kalıcı bîr tüp (kateter) aracılığı ile yapılır.
Periton Diyalizi iki şekilde uygulanır:
1- SAPD (Sürekli Ayaktan Periton Diyalizi):
Hastanın vücut yapısına göre çocuklarda 100 - 1000 mL, yetişkin insanlarda 2000 - 2500 mL, kadar özel periton diyaliz solüsyonu karın boşluğuna verilir. Vücuda verilen solüsyon 4-6 saat kadar karın boşluğunda kaldıktan sonra yeni solüsyonla değiştirilir. Bu zaman süresince kanda bulunan üre, kreatinin gibi atık maddeler ve vücutta bulunan fazla sıvı, diyaliz solüsyonuna geçer.
Karın boşluğuna diyaliz sıvısının verilmesi ve boşaltılması, yer çekimi ile gerçekleştirilir. Bu işleme "Diyaliz Torba Değiştirme İşlemi" denir. Diyaliz işlemi hasta tarafından günde 4-5 kez yapılır. Bu şekilde uygulanan periton diyalizine SAPD (Sürekli Ayaktan Periton Diyalizi) denir.
2. APD (Aletli Periton Diyalizi):
Evde makina aracılığı ile uygulanan periton diyalizi işlemine APD (Aletli Periton Diyalizi) denir. Bu tedavi biçiminde, hasta yatmadan önce set ve solüsyon torbalarını periton diyalizi makinasına yerleştirir ve maki-nasını önerildiği şekilde programlar. Kişi uyurken gece boyunca (8-10 saat), makina karın boşluğuna diyaliz sıvısını verir, bekletir ve boşaltır. Kişinin durumuna göre tedavide değişiklik yapılabilir.
a) Hastanın kendi kendine yönetimi ve bakımını destekler. Hastayı diyalize hazırlar. Hasta, ilk defa diyalize giriyor ise diyaliz ekibi ve diğer hastalarla tanıştırır. İşlem ve diyaliz merkezi hakkında bilgi verir. Diyalizin komplikasyonları, belirtileri yönünden bilgilendirir.
b) Diyaliz işlemi sırasında oluşabilecek komplikasyonlara müdahale eder.
c) Hemodiyalize alınacak hastanın vasküler giriş yolunu değerlendirir.
ç) Hasta ve yakınlarını diyaliz işlemi, süresi, randevu saati konularında bilgilendirir.
d) Gerekli durumlarda hastayı sosyal ve psikolojik destek açısından yönlendirir.
e) Diyaliz öncesi ve sonrası hastayı tartar, diyaliz süresince yaşam bulgularını kontrol eder.
f) Diyaliz giriş yerinin bakımını yapar.
g) Hekim istemi doğrultusunda uygun diyalizer ve diyalizatı hazırlar.
ğ) Arteriovenöz fistül girişimini yapar.
h) Hasta ve hasta yakınlarına diyaliz işlemi, diyaliz süresi ve fistül bakımı gibi konularda gerekli eğitimi verir.
ı) Diyaliz ekibi ile birlikte hastanın evdeki bakımına ilişkin eğitim verir (banyo, beslenme, fistül bakımı, sıvı alımı ve hastanın kendi kendine bakım desteği).
2. APD (Aletli Periton Diyalizi):
Evde makina aracılığı ile uygulanan periton diyalizi işlemine APD (Aletli Periton Diyalizi) denir. Bu tedavi biçiminde, hasta yatmadan önce set ve solüsyon torbalarını periton diyalizi makinasına yerleştirir ve maki-nasını önerildiği şekilde programlar. Kişi uyurken gece boyunca (8-10 saat), makina karın boşluğuna diyaliz sıvısını verir, bekletir ve boşaltır. Kişinin durumuna göre tedavide değişiklik yapılabilir.
PERİTON DİYALİZİNİN İYİ YÖNLERİ
* Hasta,periton diyalizi hemşiresi tarafından eğitimi verildikten sonra tedavisini kendi başına yapabilir, hastaneye bağımlılığı azalır
* Gıda ve sıvı alımı daha serbesttir.
* Tansiyon kontrolü daha iyi sağlanabilmektedir.
* Hemodiyalizde olduğu gibi kan kaybı görülmez.
* Eğitimi basit ve süresi kısadır.
* Kalp ve damar sistemine yüklenme az olduğundan, özellikle yaşlı hastalarda ve çocuklarda tercih edilen bir tedavi şeklidir.
* Periton Diyalizi, hastanın günlük yaşantısına devamını sağlar (okul, iş, seyahat, tatil)
* SAPD' (Sürekli Ayaktan Periton Diyalizi) de günde 4-5 değişim yapmak gerekir.
PERİTON DİYALİZİNİN SAKINCALI YÖNLERİ
* SAPD' (Sürekli Ayaktan Periton Diyalizi) de günde 4-5 değişim yapmak gerekir.
* Protein kaybı olabilmektedir.
* Hastanın karnında sürekli bir kateter kalmaktadır.
* APD'de hasta gece boyunca makineye bağlı kalmaktadır.
* Enfeksiyon riski vardır
-Katetere bağlı enfeksiyonlar
-Peritonit (karın içi zarın iltihabı)
-Katetere bağlı enfeksiyonlar
-Peritonit (karın içi zarın iltihabı)
Yapılan araştırmalar periton diyalizinin yıllara göre arttığını göstermektedir. Yıllardır kullanılabilir olmasına rağmen sürekli gelişen tıp dünyası sayesinde günümüzde daha yaygın olmaya başlamıştır.
DİYALİZ HEMŞİRELİĞİ
Aslında Diyaliz hemşireliği hemodiyaliz ve periton olarak yönetmelikte ayrılmamış. Ancak diyaliz hemşiresi olarak çalışan bir hemşire periton hemodiyaliz hemşireliği alanında da kendini geliştirebilir.
Küçük illerde henüz yaygın olmasa da büyük şehirlerde ve özel diyaliz merkezlerinde çalışmak isteyenler veya çalışanlar periton hemodiyalizine mutlaka rastlayacaklardır. Rastlamasanız dahi giderek artan bu yöntem sayesinde siz kendinizi şimdiden hazırlamış olursunuz.
Diyaliz hemşireleri; aldıkları sertifikalar sayesinde devlet hastanelerinin diyaliz bölümlerinde ve özel diyaliz merkezlerinde çalışma şansına sahip olabilmektedirler.
Avantajları;
Diyaliz hemşireliği diğer hemşirelik guruplarına göre daha rahat sayılabilecek hemşirelik mesleğidir. Ayrıca nöbet tuttuğunuzda %50 artırımlı ücret alacağınız birimler arasında acil servis gibi diyaliz üniteleri de vardır.
Hastalarınız genel anlamda sorunlu, acil olmazlar. Gelip diyalize girerler ve bir süre diyaliz makinasında kalırlar bu arada tv izlerler, gazete okurlar, kitap okurlar yani diyaliz ile yeni tanışmış biri değilse gayet halinden memnun hasta profiliniz vardır.
Diyaliz Hemşiresi Görev, yetki ve sorumlulukları
Hemşirenin genel görev, yetki ve sorumluluklarının yanı sıra;a) Hastanın kendi kendine yönetimi ve bakımını destekler. Hastayı diyalize hazırlar. Hasta, ilk defa diyalize giriyor ise diyaliz ekibi ve diğer hastalarla tanıştırır. İşlem ve diyaliz merkezi hakkında bilgi verir. Diyalizin komplikasyonları, belirtileri yönünden bilgilendirir.
b) Diyaliz işlemi sırasında oluşabilecek komplikasyonlara müdahale eder.
c) Hemodiyalize alınacak hastanın vasküler giriş yolunu değerlendirir.
ç) Hasta ve yakınlarını diyaliz işlemi, süresi, randevu saati konularında bilgilendirir.
d) Gerekli durumlarda hastayı sosyal ve psikolojik destek açısından yönlendirir.
e) Diyaliz öncesi ve sonrası hastayı tartar, diyaliz süresince yaşam bulgularını kontrol eder.
f) Diyaliz giriş yerinin bakımını yapar.
g) Hekim istemi doğrultusunda uygun diyalizer ve diyalizatı hazırlar.
ğ) Arteriovenöz fistül girişimini yapar.
h) Hasta ve hasta yakınlarına diyaliz işlemi, diyaliz süresi ve fistül bakımı gibi konularda gerekli eğitimi verir.
ı) Diyaliz ekibi ile birlikte hastanın evdeki bakımına ilişkin eğitim verir (banyo, beslenme, fistül bakımı, sıvı alımı ve hastanın kendi kendine bakım desteği).
DİYALİZ HEMŞİRESİ NASIL OLUNUR?
Eğer bir diyaliz hemşiresi olmak istiyorsanız ve bu konuda merakınız da varsa seviyorsanız bu bilgiler size faydalı olacaktır.
Öncelikle atandığınız bir kurum var ise yönetim ile bu isteğinizi merakınızı ve bölümü sevdiğinizi bir şekilde aktarmanız gerekecektir. Belki bir süre sizi diyaliz ünitesinde görevlendirebilirler. Bunu siz de teklif edebilirsiniz.
Gerçekten istekli olduğunuzu ve ilk sertifika programında katılmaya aday olduğunuzu bu programdan önce ''benim ilgimi sizin tanımanız ve benim ilgimden emin olmam açısından bir süre beni diyaliz ünitesinde görevlendirin'' diyebilirsiniz.
Unutmayın ilişkiler ve istekli olduğunuzu belirtmeniz çok önemli sabırlı olun, kibar olun ve istediğinizi karşı tarafa hissettirin.
Daha sonra sizi açılan bir sertifika programına göndereceklerdir. Son zamanlar da artık hemşireler için diyaliz sertifika programı açılmıyor dediler birkaç yorumda ama yok öyle bir durum açılan kurslar var.
Diyaliz hemşiresi olmak için sertifika almanız gerekiyor ve bu sertifikanın sağlık bakanlığınca onaylı olduğuna dikkat edin.
Eğer bir kurumda çalışıyor iseniz kurum sizi gönderecektir, gönderirken doldurduğunuz formu yönetim imzalıyor ve bir diyaliz hemşiresi ihtiyacı olduğunu da belirtiyor.
Çalışmayan arkadaşlarım için ise sertifika almak biraz daha zor olabiliyor. Ama zaman zaman açılan kursları takip etmek ve bu kurslar ile iletişime geçip durumunuzu bildirip katılım sağlayıp sağlayamayacağınızı sormanız gerekiyor.
Hemodiyaliz Hemşireliği - Periton Hemodiyaliz Hemşireliği
Her ikisi de mantığı aynı olan konular; kısaca kandaki atık maddelerin temizlenmesi ancak kullanılan yöntemler çok farklı.
Biz bu yöntemlerin etkinliği veya kullanılabilirliği ile ilgilenmiyoruz ama siz kısaca ne olduğunu bilin.
Hemodiyaliz kısaca kanın vücut dışında bir makine yardımı ile temizlenip vücuda tekrar dönmesi, Periton hemodiyaliz ise karın boşluğundaki sıvının değiştirilmesi sureti ile atık maddelerin bu yolla temizlenmesi diyebiliriz.
Yani periton tamamen farklı bir yöntem olduğu için bu yönde de eğitim alarak ayrıca periton diyaliz hemşiresi olma şansınız var. Bu yüzden kurslar da ayrı ayrı açılıyor.
Umarım faydalı bir yazı olmuştur, merak ettiklerinizi sorabilirsiniz. Hoşçakalın.
