🗓️ TERAPÖTİK REJİMİ ETKİSİZ YÖNETME BAKIM PLANI: Tedaviye Uyum ve Kronik Hastalık Yönetimi
🗓️ TERAPÖTİK REJİMİ ETKİSİZ YÖNETME BAKIM PLANI: Tedaviye Uyum ve Kronik Hastalık Yönetimi (2025 Rehberi)
Bu makale, kronik hastalık yönetiminin temel sorunu olan Terapötik Rejimi Etkisiz Yönetme tanısının yönetimini detaylandırmaktadır. Bu tanı, bireyin kendi sağlık durumunu iyileştirmek veya hastalığını yönetmek için gereken tedavi ve sağlık programlarına (diyet, ilaç, egzersiz, takip randevuları) uyum sağlamakta zorlanmasıdır. Tedaviye uyumsuzluk, hastalık alevlenmelerine, komplikasyonlara ve yaşam kalitesinin düşmesine yol açar. Hemşirelik, hastanın bu karmaşık süreçte bilgi ve motivasyon eksikliklerini gidermekte kilit bir role sahiptir. Bu kapsamlı rehber, NANDA International 2024-2026 sınıflandırmasına göre güncellenmiştir.
1. Teorik Temeller: Tedaviye Uyum ve Sağlık Yönetimi
Tanım: Terapötik Rejimi Etkisiz Yönetme ($\text{Ineffective Health Management}$), bireyin sağlık durumunu veya hastalığını kontrol etmek için gereken tedavi programını, ilaç rejimini, diyet veya egzersiz planını entegre etme ve yönetme yeteneğinin bozulmasıdır.
A. Etiyolojik Faktörler (Risk Kaynakları)
Tedaviye uyumu olumsuz etkileyen nedenler çok katmanlıdır:
Bilgi ve Bilişsel Engeller: Hastalığın ciddiyeti veya tedavi gereklilikleri hakkında bilgi eksikliği, yanlış inanışlar, karmaşık veya çoklu tedavi rejimleri.
Ekonomik ve Sosyal Engeller: İlaç maliyetleri, takip randevularına ulaşım zorluğu, sosyal destek eksikliği.
Duygusal Engeller: Depresyon, kaygı, hastalığın ciddiyetini inkar etme, "sağlıklı rolü" kabul etmeme.
Hastalık Süreci: Kronik ağrı, yorgunluk, bilişsel bozukluk gibi semptomların, tedavi uygulamayı zorlaştırması.
Sağlık Personeline Güven Eksikliği: Önceki olumsuz deneyimler veya yetersiz terapötik iletişim.
B. Tanılayıcı Özellikler (Belirtiler)
Davranışsal İfadeler: İlaçları atlama, diyeti sürekli bozma, izlem randevularına gelmeme, belirtilen evde bakım tekniklerini yanlış uygulama.
Fizyolojik Sonuçlar: Kronik hastalığın kontrol edilememesi (Örn: Diyabetli hastada yüksek $\text{HbA1C}$, hipertansiyon hastasında yüksek $\text{KB}$ değerleri).
Sözel İfadeler: Tedavi rejiminin gerekliliklerini tam olarak anlamadığını veya uyum sağlayamayacağını ifade etme.
2. Hemşirelik Bakım Planı Formunun Doldurulması
Bu bölüm, size iletilen HEMŞİRELİK BAKIM PLANI FORMUndaki standartlara ve terminolojiye uygun olarak doldurulmuştur.
HASTANIN ADI-SOYADI: [Hastanın Adı-Soyadı]
YAŞ: [Yaş]
TARİH: 04.11.2025
SEMPTOM: İlaç Kullanım Saatlerine Uymama, Diyette Sürekli İhlaller, Hastalığı İnkar Etme.
HEMŞİRELİK TANISI: Terapötik Rejimi Etkisiz Yönetme (Ineffective Health Management)
AMAÇ (NOC)
Hasta, belirlenen ilaç, diyet ve egzersiz rejiminin gerekliliklerini doğru bir şekilde uygulayacaktır.
Hastanın hastalığının fizyolojik kontrol parametreleri (Kan Basıncı, Kan Şekeri) hedeflenen aralıkta kalacaktır.
Hasta, kendi sağlık yönetiminde sorumluluk almayı kabul edecektir.
HEMŞİRELİK GİRİŞİMLERİ (NIC)
Hemşirelik girişimleri, hastanın motivasyonunu artırmaya, bilgi ve beceri eksikliğini gidermeye ve tedavi planını basitleştirmeye odaklanır.
| Uygulama Zamanı | HEMŞİRELİK GİRİŞİMLERİ | Gerekçeler (Eğitim Amaçlı) |
| 08-16 / 16-08 | Değerlendirme: Hastanın tedaviye uyum düzeyini, hastalığı hakkındaki bilgi eksikliğini, inançlarını ve ekonomik engellerini değerlendirdim. | Uyumsuzluğun gerçek nedenini (bilgi mi, maliyet mi, inkar mı) belirlemek, etkili müdahale için esastır. |
| 08-16 | Bilgi ve Beceri Eğitimi: Hastalığın fizyolojisini ve tedavinin amacını basit bir dille anlattım. İlaçların doğru kullanımı için beceri eğitimi (uygulama gösterimi) sağladım. | Bilgi eksikliğini gidermek ve hastaya tedavi uygulayabileceği güvenini vermek temeldir. |
| 16-08 | Motivasyonel Görüşme (Davranış Değişikliği): Hastanın tedavi planına uyum sağlaması için kendi motivasyon kaynaklarını (ailesi, hobileri) keşfetmesini sağladım. Uyumsuzluğun sonuçlarını yargılamadan tartıştım. | Motivasyonel görüşme teknikleri, hastanın kendi içinde davranış değişikliği isteği yaratmasını destekler. |
| 08-16 | Rejimi Basitleştirme: Hastanın ilaç rejimini, günlük rutinlerine entegre etmesi için basit bir takvim veya ilaç kutusu kullanmasını önerdim. | Karmaşık rejimleri basitleştirmek ve rutinleştirmek, unutmayı ve uyumsuzluğu azaltır. |
| 16-08 | Sosyal ve Ekonomik Destek: Hastayı, ilaç maliyetleri konusunda sosyal hizmetlere veya destekleyici programlara yönlendirdim. Aile üyelerini destek sağlamaları için eğittim. | Sosyal ve ekonomik engellerin kaldırılması, uyumu doğrudan artırır. |
| 08-16 | Hedef Belirleme: Hastayla birlikte ulaşılabilir, küçük ve gerçekçi hedefler belirledim (Örn: "Bu hafta tüm ilaçlarımı doğru saatte alacağım"). | Küçük başarılar, hastanın öz yeterliliğini artırır ve motivasyonu korur. |
| 16-08 | Geri Bildirim: Hastanın hedeflere ulaştığındaki olumlu ilerlemeyi belirttim ve övdüm. | Olumlu geri bildirim, davranış değişikliğini pekiştirir. |
Değerlendirmeler (Pazar)
Bakım formundaki Değerlendirmeler (Tarih) sütununa aşağıdaki kodlamalar kullanılarak günlük durum takibi yapılacaktır:
1. PROBLEM GİDERİLDİ
2. PROBLEMDE AZALMA GÖZLENDİ
3. PROBLEM DEVAM EDİYOR
Örnek Değerlendirme Kaydı:
"Pazar 16:00: Hasta, ilaçlarını doğru saatte aldığını bildirdi (Geri bildirimle doğrulandı). Diyetteki temel kısıtlamaları doğru açıkladı. Tedaviye katılma isteğinde artış var. (2. PROBLEMDE AZALMA GÖZLENDİ)"
📚 Güncel Kaynakça
Hemşirelik girişimlerinin kanıta dayalı olmasını destekleyen başlıca kaynaklar:
NANDA International: Herdman, T. H., & Kamitsuru, S. (Eds.). (2024). NANDA International Nursing Diagnoses: Definitions and Classification, 2024-2026.
Klinik Kılavuzlar (Örnek): Motivasyonel Görüşme Teknikleri ve Kronik Hastalık Eğitimi kılavuzları.
Pek çok birey, kendi bakımlarında aktif katılımcılar ve partnerler olmak istese de, duyusal algı eksiklikleri ve bilişi değişmiş hastalar bunu yapamazlar. Ayrıca, yoksulluk ve destek sistemlerinin eksikliği, gerektiğinde sağlık hizmetlerine erişimin önündeki engellerdir. Bu sorunları sıklıkla yaşayan yaşlı hastalar, özellikle terapötik planın etkisiz yönetimi için yüksek risk altındadır. Diğer faktörler arasında depresyon , yaşam krizleri, işsizlik, madde bağımlılığı ve diğer sosyal ve duygusal sorunlar yer alır.
Hemşirelik Değerlendirmesi
Etkisiz Terapötik Rejim Yönetimine yol açabilecek olası sorunları ayırt etmek için değerlendirme gereklidir .Değerlendirme ve Gerekçeler
Programı izleyerek çözümü olumsuz etkileyebilecek ilgili durumları değerlendirin. Nedensel faktörlerin farkında olmak, sonraki müdahale için yön sağlar. Bu, mali kısıtlamalardan fiziksel sınırlamalara kadar değişebilir.Bir rejimi takip etmek için önceki girişimleri değerlendirin. Bu bilgi, tedavi planının uygulanmasındaki herhangi bir karmaşıklığı anlamak için harika bir başlangıç noktası sunar.
Hastanın istenen davranışı gerçekleştirme yeteneğine olan inancını değerlendirin. Öz-yeterlik teorisine göre, kişinin bir davranışı olumlu bir şekilde gerçekleştirebileceğine dair olumlu inanç, performans ve başarılı sonuç ile ilişkilidir.
Hastanın bireysel sağlık sorunları düşüncelerini değerlendirin. Sağlık İnanç Modeline göre, hastanın algılanan duyarlılığı ve algılanan ciddiyeti ve hastalık tehdidi, tedavi programına uyumu etkiler. Ayrıca, kültürel olaylar ve miras gibi faktörler, insanların sağlıklarını nasıl gördüğünü etkileyebilir.
Hastanın istenen aktiviteyi gerçekleştirme yeteneğini değerlendirin. Hastanın faaliyeti yürütme yeteneği, uygulanması gereken eğitimin miktarını ve türünü belirler.
Hastanın istenen sağlıkla ilgili aktiviteyi özümseme veya tanıma yeteneğini değerlendirin. Bilişsel bozuklukların tanınması gerekir, böylece uygun bir alternatif plan tasarlanabilir. Sorunlar sınıflandırıldıktan sonra alternatif eylemler başlatılabilir.
Hemşirelik müdahaleleri
Aşağıdakiler, Etkisiz Terapötik Rejim Yönetimi için terapötik hemşirelik müdahaleleridir :Müdahaleler ve Gerekçeler
Hastanın tedavi programını planlamaya katılmasına izin verin. Bakımlarına katılan hastaların olumlu bir sonuç alma şansı daha yüksektir.Hastaya reçete edilen rejime bağlı kalmanın avantajları hakkında bilgi verin. Riski azaltmak veya sağlığı geliştirmek için önerilen tedavinin etkinliğini anlayan hastaların bu tedaviye katılma olasılığı daha yüksektir.
Rejimi doğru ancak hasta tarafından anlaşılması kolay açıklayın. Uzun etkili ilaçlar önerin ve gereksiz ilaçları ortadan kaldırın. Günde birkaç kez alınacaksa, hastaların ilaçları ihmal etme olasılığı daha yüksektir.
Tedaviyi hastanın yaşam tarzına göre koordine edin. Bu yaklaşım uyumu teşvik eder.
Hastayla birlikte, başarılı bir takip sürecini takip eden bir ödül yöntemi geliştirin. Ödüller sözlü tanıma, parasal ödüller, özel ayrıcalıklar (örneğin, daha erken ofis randevusu, ücretsiz park) veya telefon görüşmelerinden oluşabilir.
Hastanın kendi ilerlemesini gözlemlemesi için bir sistem geliştirin. Kendi kendini izleme, davranışta başarılı bir değişikliğin önemli bir bileşenidir.
Tedavinin yan etkilerinin veya olumsuz yan etkilerinin yönetilebileceğini veya ortadan kaldırılabileceğini açıklayın. Bu, bir şeyin revize edilmesi gerekip gerekmediğini belirler.
Terapötik etkiye en büyük katkıyı sağlayacak davranışa odaklanın. Davranış değişikliği asla kolay değildir. Çabalar, belirli faydalar sağladığı bilinen faaliyetlere yönlendirilmelidir.
Açıklamalara ve öğretime önemli başkalarını dahil edin. Önemli diğer kişileri dahil etmek, uygun davranışları güçlendirmede ve yaşam tarzı değişikliğini teşvik etmede destek ve yardımı teşvik eder.
Görüşmeye katılın