🛡️ YARALANMA RİSKİ BAKIM PLANI: Düşme Önleme ve Güvenli Çevre Yönetimi (2025 Kılavuzu)
🛡️ YARALANMA RİSKİ BAKIM PLANI: Düşme Önleme ve Güvenli Çevre Yönetimi (2025 Kılavuzu)
Bu makale, hemşirelik bakımının temel sorumluluğu olan Yaralanma Riski tanısının yönetimini kapsamaktadır. Yaralanmaların tesadüfi kazalar değil, öngörülebilir ve önlenebilir olaylar olduğu bilimsel çalışmalarla kanıtlanmıştır. Bu kapsamlı rehber, hastane ortamında hasta güvenliğini artırmak ve bakım sürecinin ötesinde düşmelerin önlenmesi konusunda hasta ve aileyi eğitmek için NANDA International 2024-2026 sınıflandırmasına göre güncellenmiştir.
1. Teorik Temeller: Yaralanma Riski ve Önleme Stratejisi
Tanım: Yaralanma Riski (Risk for Injury), bireyin çevresel faktörler veya içsel durumlar nedeniyle fiziksel zarar görme olasılığının artmasıdır. Etkili bir yaralanma önleme programı, hemşirelik bakımının çok yönlü bir parçasıdır.
A. Etiyolojik Faktörler (Risk Kaynakları)
Yaralanma riski, genellikle içsel (hastaya ait) ve dışsal (çevresel) faktörlerin etkileşimi sonucu artar:
İçsel/Bireysel Faktörler:
Bilişsel Bozukluk: Demans, deliryum veya diğer bilişsel işlev bozuklukları.
Hareket Kabiliyetinde Bozulma: Zayıflık, denge sorunları veya azalmış görme keskinliği.
Nörolojik İşlev Bozukluğu: Nöbetler veya duyusal eksiklikler.
Duygusal Durum: Dikkatsizlikle sonuçlanabilecek kişilik tarzı veya duygudurumla başa çıkma yeteneğindeki bozukluklar.
Dışsal/Çevresel Faktörler (Ev ve Hastane):
Loş aydınlatma, kaygan zeminler, dağınık halılar, dengesiz merdivenler ve yollar boyunca uzatma kabloları.
Kimyasalların uygunsuz depolanması veya tehlikeli elektrik/gaz bağlantıları.
Raysız yüksek yataklar, aşırı sıcak su.
B. Kültürel Yaklaşımın Önemi
Hemşire, hastanın yaralanma riski algısı üzerindeki kültürel inançların, normların ve değerlerin önemini değerlendirmelidir. Hastanın riskli davranış olarak gördüğü şey, kültürel algılara bağlı olabilir, bu da iletişimi ve tedavi sonuçlarını etkiler.
2. Hemşirelik Bakım Planı Formunun Doldurulması
Bu bölüm, size iletilen HEMŞİRELİK BAKIM PLANI FORMUndaki standartlara ve terminolojiye uygun olarak doldurulmuştur.
HASTANIN ADI-SOYADI: [Hastanın Adı-Soyadı]
YAŞ: [Yaş]
TARİH: 04.11.2025
SEMPTOM: Bilişsel Kafa Karışıklığı (Deliryum), Denge Bozukluğu, Ajitasyon.
HEMŞİRELİK TANISI: Yaralanma Riski (Risk for Injury)
AMAÇ (NOC)
Hasta, hastanede kalış süresi boyunca herhangi bir düşme veya dışsal travma yaşamayacaktır.
Hasta ve/veya bakıcı, ev ortamındaki güvenlik tehditlerini tanımlayacak ve giderecektir.
Hasta, kısıtlayıcı önlemler olmaksızın güvenliğini koruyacaktır.
HEMŞİRELİK GİRİŞİMLERİ (NIC)
Hemşirelik girişimleri, hastayı çevresel tehlikelerden korumaya, kısıtlama kullanımından kaçınmaya ve hareketliliği güvenli bir şekilde artırmaya odaklanır.
| Uygulama Zamanı | HEMŞİRELİK GİRİŞİMLERİ | Gerekçeler (Eğitim Amaçlı) |
| 08-16 / 16-08 | Çevresel Uyum: Hastayı çevreye tamamen uyumlu hale getirdim, çağrı ışığını erişilebilecek yere koydum ve hemen cevap verdim. Hemşire istasyonuna yakın bir odaya yerleştirdim. | Kazaları önlemek için hasta ortamın düzenine alışmalıdır. Düzenli gözlem, hastanın güvenliğini artırır. |
| 08-16 | Kısıtlama Alternatifleri: Yatak kenarlıklarını kaldırdım ve kısıtlamalar yerine yatak veya tekerlekli sandalye alarm sistemlerini, bilek bilezikli alarm sistemlerini kullandım. | Kısıtlamalar, boğulma veya kafa travması gibi yaralanma riskini artırır. Alarm sistemleri düşmeleri önlemede yardımcıdır. |
| 16-08 | Bilişsel Yönetim: Hastada yeni bir kafa karışıklığı (deliryum) varsa, onunla etkileşimde bulunurken gerçeklik yönelimi sağladım. Demans hastaları için doğrulama terapisi kullandım. | Gerçek yönelim, hasta heyecanlandığında yaralanma riskini azaltabilir. Demans hastaları için doğrulama daha etkilidir. |
| 08-16 / 16-08 | Tehlikelerin Ortadan Kaldırılması: Jilet, ilaç ve kibrit gibi odadaki tüm olası tehlikeleri ortadan kaldırdım. Yaralanmaya eğilimli hastanın çevresinde aşırı sıcak/soğuktan kaçındım. | Azalmış biliş veya duyusal eksiklikleri olan hastalar, tehlikeleri veya sıcaklık aşırılıklarını ayırt edemezler. |
| 08-16 | Mobilizasyon ve Güvenlik: Fizyoterapistle koordineli olarak hareketliliği artırmak için egzersiz ve yürüyüş eğitimini güçlendirdim. Hastayı kolçaklı sabit bir sandalyeye oturttum. | Fizik tedavi ile yürüyüş eğitimi, düşmeleri etkili bir şekilde önler. Tekerlekli sandalyeler, hasta kalkmaya çalıştığında düşme eğilimini artırır. |
| 16-08 | Hasta ve Aile Eğitimi: Hastayı ve bakıcısını evde güvenlik ambulasyonu (banyoda tırabzan kullanımı) ve çevredeki tehlikeli durumlar hakkında eğittim. | Hastanın durumu hakkındaki bilgi, güvenlik ve iyileşme açısından hayati önem taşır. |
| 08-16 | Duygusal Doğrulama: Hastanın çevresel risklerle ilgili duygularını ve endişelerini doğruladım. | Doğrulama, hemşire-hasta ilişkisini destekler ve hastaya anlaşıldığını hissettirir. |
Değerlendirmeler (Pazar)
Bakım formundaki Değerlendirmeler (Tarih) sütununa aşağıdaki kodlamalar kullanılarak günlük durum takibi yapılacaktır:
1. PROBLEM GİDERİLDİ
2. PROBLEMDE AZALMA GÖZLENDİ
3. PROBLEM DEVAM EDİYOR
Örnek Değerlendirme Kaydı:
"Pazar 16:00: Hasta gece boyunca yataktan kalkma girişimi göstermedi; yatak alarmı çalmadı. Gün içinde ajitasyonu azaldı. Düşme riski ölçeği (örneğin Morse Skalası) skoru azaldı. (2. PROBLEMDE AZALMA GÖZLENDİ)"
📚 Güncel Kaynakça
Hemşirelik girişimlerinin kanıta dayalı olmasını destekleyen başlıca kaynaklar:
NANDA International: Herdman, T. H., & Kamitsuru, S. (Eds.). (2024). NANDA International Nursing Diagnoses: Definitions and Classification, 2024-2026.
Klinik Kılavuzlar (Örnek): Agency for Healthcare Research and Quality (AHRQ) veya Centers for Disease Control and Prevention (CDC) gibi kurumların düşme önleme ve hasta güvenliği kılavuzları.
Görüşmeye katılın