koronavirüs

Koronavirüs nedir?

Koronavirüs öncelikle bir RNA virüsü, ne demek bu? dünyada mutasyonları ve kendilerini yenilemeleri ile meşhur olan fantastik virüslerden bir tanesi.

Aynı zamanda bu virüsün pozitif polariteli bir iplikçiği var????; yani enfeksiyon yapması çok kolay olan kapsit yapısını enzim yapısını kaybetse bile hücrelere girdiğin zaman çok kolay enfeksiyon yapabilen virüs ailelerinden bir tanesi.

Başka bir özelliği de zarflı bir virüs olması; kılıfının dışta zarfta lipid dediğimiz bir tabaka ile kaplı, bu da kolay inaktive olmasına neden oluyor. Elimizi 5-10 saniye sabunlu su ile yıkadığınız zaman veya yere düştüğü zaman kendi kendine yarım saat içinde inaktive olabiliyor.

Peki ne yapabiliyor?

Memelilerde özellikle nezle dediğimiz tablolara neden olabilir veya pnömonilere neden olabilir.

Onun adını ilk defa 2002 yılında SARS olarak duyduk ve daha sonra  2012'de de MERS denilen sendrom ile ortaya çıktı, şimdi yeni adıyla 2019 yeni coronavirüs adıyla yepyeni bir salgınla karşımızda.

Koronavirüs ilk defa 1937'de fark edildi, kuşlarda salgın yaptı ve pnömoni yapmasıyla keşfedildi. Geçen 70 yıl içinde bir şey fark edildi; coronavirüs sadece kuşlarda değil diğer memelilerde de görülebiliyor; yarasalarda gördük, atlarda gördük, domuzlarda gördük, kedilerde köpeklerde, hamsterlarda birçok hayvan da görüldü ve insanlarda ilk defa 1962-1963 yılında fark edildi.

Ne zaman görülüyor?

Koronavirüs genellikle kışın ev ilk baharın başlangıcında görülüyor, zaten göreceksiniz mart, nisan geldiğinde koronavirüs muhabbeti kalmayacak.

Genellikle insanlarda nezleye neden oluyor yani üst solunum yolu enfeksiyonu; hapşırma, burun akıntısı, halsizlik, hafif ateş, gözlerde kızarıklık gibi kendini gösteriyor. Normalde nezlenin %30 unun nedeni zaten koronavirüsdür.

Şu an da tehlikeli görünüyor ancak, zaten dünyada yaşayan insanların hemen hemen hepsi ömründe en az bir kez koronavirüs nedenli nezle geçirdi veya geçirecek. Normal insanlarda nezleye neden oluyor olsa da bağışıklığı düşük hastalarda, bebeklerde, KOAH olanlarda, yaşlılarda, gebe gruplarında, kanser hastalarında ağır seyreden bir durum oluşuyor.

2002 yılı SARS vakalarında 700 kişi hayatını kaybetti, MERS gene yüzlerce can aldı; virüsleri biz bu tür durumlarda fark ediyoruz.

Bu yeni koronavirüs nereden çıktı?

29 Aralık 2019'da canlı hayvan satan aynı zamanda deniz ürünleri satan bir markete giden 4-5 kişide solunum yolu yetmezlikleri ortaya çıktı. Daha sonra aynı markete giden diğer insanlarda nezle ve solunum yetmezliği ortaya çıkınca yapılan detaylı analizler de bunun yine daha önce SARS da olan, MERS de olan aynı ailede bir koronavirüs olduğu farkedildi.

Bu virüs SARS ve MERS den daha az mortalitesi olan; şu an gidişine bakılırsa %2-2,5 vakada mortal seyrediyor.

Peki koronavirüslerin belirtileri nasıl?

Çok değişken aslında; eğer normal insanda yaptığı gibi nezle yapar ise belirtilerini biliyorsunuz zaten;

- burun akıntısı
- hapşırık
- gözlerde yanma kızarma
- boğaz ağrısı
- boğazda yanma

Ama eğer SARS ve MERS gibi olursa

- öksürük
- kuru öksürük
- ateş
- halsizlik
- gripten farklı olarak akut solunum yetmezliği

Peki nasıl bulaşıyor?

Koronavirüs normalde doğada zaten bir çok memeli hayvanda bulunuyor. Kedi, köpek, yarasa, at , deve.......

Hayvanlardan insanlara bulaş çok nadirdir. Daha çok insandan insana bulaşıyor;

- öksürük
- hapşırık
- temas ile bulaş oluyor.

Özellikle grip ve nezle gibi koronavirüs gibi virüslerde bizim için kritik mesafe 1 metre, 1 metreden daha yakın yaşadığınız ve sıkı temas olan insanlarda (el sıkışma) ile bulaş olabiliyor.

O yüzden biz de genelde bu tip nezlenin gribin, koronavirüsün yoğun olduğu kış aylarında, biraz daha insanlar ile hafif mesafeli kalmayı, elimizi yıkamayı öneriyoruz. 

Çünkü daha önce söylediğimi gibi koronavirüsler zarflı virüsler olduklarından, lipidle kaplı olduklarından sabunlu suyla elimizi yıkadığımızda kayboluyorlar veya bir yüzeye temas etmişseniz temas ettikten sonra sık sık el yıkama, insanlarla tokalaştıktan sonra sık sık el yıkamanın bu tip virüslere karşı ciddi bir önlem olduğu söylenebilir.

Koronavirüslerin özellikle baktığınız zaman tedavisi var mı? 

Biliyorsunuz koronavirüslerin bir aşısı yok, belirgin bir tedavisi yok, şu an koronavirüslere karşı veya grip nezle gibi virüslere karşı tedaviden daha ziyade bizim için önemli olan korunma yöntemleri. 

Az önce söylediğimiz gibi korunmada özellikle mesafeyi koruma, bağışıklık sistemi düşük hastalar, KOAH lı hastalar, yoğun sigara içen tiryakiler, kalp yetmezliği, kardiyopulmoner hastalıkları olan insanlar, kanserli insanlar, AIDS li insanlar, bu tip insanlar özellikle kış aylarında zaten genel olarak dikkatli olması ve rutin aşıları yaptırmaları gerekiyor.

Bu tip virüslerle ilgili en iyi korunma sık sık el yıkama çok önemli çünkü kont-amine yüzeylere elimizi değdiğimiz zaman otomatikman yüzümüze gözümüze taşıyoruz, yüzümüze gözümüze gelince bulaş kaçınılmaz.

Sık sık el yıkıyorsanız, biraz mesafeyi koruyorsanız, kalabalık ortamlardan bu tip salgınların olduğu zamanlarda izole oluyorsanız çok rahat olabilirsiniz ve gereksiz bir korkuya sahip olmazsınız.

Koronavirüs için endişelenmeli mi?

Öncelikle bu tip salgınlar doğal salgınlar, sanki ilk defa oluyormuş gibi davranılıyor.

Biz insanlar milyonlarca yıldır grip nezle geçiriyoruz, bir kısmımız hayatını kaybediyor ama sürekli bu evrim süreci devam ediyor.

Bakın çok ilginç burada sadece 300 insanın öldüğü bir salgından bahsediliyor ve dünyada inanılmaz bir kaos, inanılmaz bir korku salındı. Halbuki; gripten her yıl 50 bin veya 100 bin insan ölüyor.

Şu an gripten ölme ihtimaliniz koronavirüsten ölme ihtimalinizden 300 kat daha fazla ama kimse onu takmıyor, halbuki bütün bunlar influenza virüsü .

Her yıl 150 bin Afrikalı bir parazitten ölüyor, her yıl en az 150 bin Afrikalı başka bir parazitten kaynaklı çocuk hayatını kaybediyor.

Şu an dünyada her yıl yaklaşık 300 bin insan sıtmadan ölüyor.

Yani aslında bu dediğimiz vakalar inanılmaz; dünyada milyonlarca insan sigara içerek ölüyor, yani 300 kişinin öldüğü salgınlara verilen önem bunlara verilmiyor.