ERC 2025 Yenidoğan Yaşam Desteği (NLS): Doğumda Hayat Kurtaran Güncel Adımlar

Yenidoğan bebekler, yaşamın en savunmasız anını, yani anne karnından dış dünyaya geçiş sürecini yaşarlar. Çoğu bebek bu geçişi yardımsız tamamlasa da, yaklaşık %10'u nefes almak için yardıma, %1'den azı ise kapsamlı doğumda resüsitasyon uygulamalarına ihtiyaç duyar.

ERC 2025 Yenidoğan Yaşam Desteği (NLS 2025) Kılavuzu, bu kritik dakikalarda yapılması gerekenleri bilimsel kanıtlara dayanarak güncellemiştir. Bu rehberde, doğumhanede veya acil serviste karşılaşabileceğiniz yenidoğan acillerine müdahale yöntemlerini, teknik terimlere boğulmadan inceleyeceğiz.

Şekil 1: Yenidoğan resüsitasyonunda güncel yaklaşım ve zamanlama.

1. Hazırlık ve Kordon Yönetimi

Başarılı bir resüsitasyon, doğum öncesi hazırlıkla başlar. Ekipman kontrolü, ısının ayarlanması (term bebekler için 23-25°C, prematüreler için >25°C oda sıcaklığı) ve görev paylaşımı yapılmalıdır.

Geç Kordon Klempleme (2025 Güncellemesi)

Eskiden bebek doğar doğmaz kordon kesilirdi. Artık kanıtlar, kordonun bir süre daha bağlı kalmasının (plasental transfüzyon) bebek için hayati faydaları olduğunu gösteriyor.

• Sağlıklı Bebekler: En az 60 saniye beklenmelidir (Geç Kordon Klempleme).
• Resüsitasyon Gereken Bebekler: Müdahaleyi geciktirmemek için 30 saniye içinde klemplenip ısıtıcı altına alınır. (Eğer imkan varsa kordon kesilmeden müdahale edilmesi önerilir).
• Prematüreler (<28 hafta="" strong=""> Kordon sağma (milking) önerilmez, beyin kanaması riski yaratabilir.

2. Yenidoğan Yaşam Desteği Algoritması

Yenidoğan CPR (KPR) uygulaması "döngüler" halinde yapılır. Her adımda Değerlendir -> Karar Ver -> Uygula prensibi işler.

Solunum ve Hava Yolu Yönetimi

Bebek nefes almıyorsa veya "gasping" (iç çekme) tarzındaysa hemen Pozitif Basınçlı Ventilasyon uygulanmalıdır.

• Mekonyum Aspirasyonu: Bebek mekonyumlu doğsa bile artık rutin aspirasyon önerilmemektedir. Sadece hava yolu tıkalıysa ve göğüs kalkmıyorsa aspirasyon yapılır.
• 5 Enflasyon Nefesi: Akciğerlerdeki sıvıyı atmak ve havayı doldurmak için ilk 5 nefes uzun (2-3 sn) ve basınçlı verilmelidir.
• Basınçlar: Term bebekte 30 cmH2O, Pretermde 25 cmH2O.
• PEEP: Mümkünse 5-6 cmH2O PEEP kullanılmalıdır (T-parça canlandırıcı ile).

3. Oksijen: Ne Kadar Verelim?

Yenidoğanlar hipoksiye dayanıklıdır ancak hiperoksi (yüksek oksijen) zararlıdır. Asla direkt %100 oksijenle başlanmaz (kalp masajı hariç).

*Hedef satürasyon (SpO2) doğumdan sonraki dakikalara göre değişir (Örn: 5. dakikada %80-85 normaldir). Bebeğin sağ el bileğine (pre-duktal) prob takılmalıdır.

4. Kalp Masajı ve İlaçlar

Yenidoğan CPR (3:1 Kuralı)

Eğer 30 saniye etkili ventilasyona rağmen kalp hızı dakikada 60'ın altındaysa:

• Oran: 3 Masaj : 1 Nefes (Dakikada 90 masaj, 30 nefes).
• Teknik: Göğsü iki elle sarıp iki başparmakla sternumun alt 1/3'üne bası yapılır.
• Derinlik: Göğüs ön-arka çapının 1/3'ü kadar.
• Oksijen: FiO2 %100'e çıkarılır.

İlaçlar ve Umbilikal Kateter

Yenidoğan resüsitasyonunda en önemli "ilaç" havadır. Ancak kalp hızı düzelmezse:

1. Damar Yolu: İlk ve en hızlı tercih Umbilikal Venöz Kateter (UVC) (Göbek kordonundan damar yolu) açılmasıdır. Alternatif olarak Kemik İçi (IO) yol kullanılabilir.
2. Adrenalin:
   - Doz: 10-30 mikrogram/kg (0.1 - 0.3 ml/kg 1:10.000'lik).
   - Yol: IV veya IO tercih edilir.
   - Sıklık: Her 4 dakikada bir.
3. Sıvı (Volüm): Kan kaybı şüphesi varsa 10 ml/kg O Rh(-) kan veya İzotonik sıvı.
4. Glikoz: Uzamış resüsitasyonda hipoglisemi riski için 2.5 ml/kg %10 Dekstroz.

5. Apgar Skoru ve Termal Kontrol

Apgar Skoru Nerede Kullanılır?

Apgar Skoru, bebeğin durumunu geriye dönük değerlendirmek ve kayıt altına almak için kullanılır. Resüsitasyon kararı vermek için kullanılmaz! Müdahale kararı sadece solunum ve kalp hızına bakarak anlık verilir.

Termal Kontrol (Isı Yönetimi)

32 haftanın altındaki prematüre bebekler hipotermiye çok yatkındır. Bu bebekler doğar doğmaz kurulanmadan şeffaf bir plastik torbaya/folyoya sarılmalı ve başlık takılmalıdır. Radyan ısıtıcı altında müdahale edilmelidir.