Arkadaşlar merhaba, son zamanlarda gruplarımızda staj ücretlerini alamayan bize ulaşsınlar benzeri yazılar oldukça fazla görünmeye başladı.
ÖĞRENCİ STAJ ÜCRETLERİ HAKKINDA AVUKAT GÖRÜŞÜ
Bunun üzerine üyelerimizin bir mağduriyet yaşamaması adına, bir Avukat bey'e durumu sorduk. Kendisi bu konu ile ilgili olarak çok sorulan sorulardan oluşan bir yazı yazdı bizde aynen size iletiyoruz.
Bu konu hakkında mağdur olan var ise kendisi ile iletişime geçebilir. Bundan önce de yazdığı açıklamaları okumanızı tavsiye ederiz.
Bu konu nedir?
Staj ücreti kimlerin hakkı?
Lise, lisans, özel okul ve devlet üniversitesi ayrımı var mı?
Stajda imza attım ücret almayacağıma dair ne yapabilirim?
Hangi yılları için ücretimi alabilirim?
......... gibi soruların cevabı, ilgili kanun maddeleri ile beraber, bir Avukat tarafından aşağıda belirtilmiştir.
Açıklamaları ve yardımlarından dolayı Av. Ahmet Ozan KAYKANA' ya teşekkür ederiz.
Sağlık meslek lisesi ve lisans öğrencilerinin staj karşılığında alacağı ücretin kanunla güvence altına alınmış olmasına rağmen bazı okullar ve özel kurumların çeşitli gerekçelerle bu ödemeleri yapmadığı şeklinde hususların ortaya çıktığı ve bu kapsamda stajyer konumunda olan meslek lisesi ve lisans programı öğrencilerinin mağduriyet yaşadığı son zamanlarda azımsanmayacak şekilde artmıştır. Bu konu ile ilgili mağduriyetlerin giderilmesi adına gerekli açıklamaları yapmaya çalışacağız.
Hangi kurum ve iş yerlerinde öğrenciler staj yapar?
3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nun 18’inci maddesi birinci fıkrasında;
”On ve daha fazla personel çalıştıran işletmeler, çalıştırdıkları personel sayısının yüzde beşinden az olmamak üzere mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumu öğrencilerine beceri eğitimi, mesleki ve teknik ortaöğretim okul ve kurumu öğrencilerine staj ve tamamlayıcı eğitim yaptırır.”
Denilmek suretiyle hangi kurumlarda ve iş yerlerinde öğrencilerin staj yapacağına açıklık getirmiştir.
Staj yapan öğrencilere ödenecek ücret
Yine aynı kanunun 25’inci maddesinde;
“Aday çırak ve çıraklar ile işletmelerde mesleki eğitim gören, staj veya tamamlayıcı eğitime devam eden öğrencilere işletmeler tarafından ödenecek ücret ve bu ücretlerdeki artışlar, düzenlenecek sözleşme ile tespit edilir. Ancak, işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler ile mesleki ve teknik ortaöğretim okul ve kurumlarında staj veya tamamlayıcı eğitim gören öğrencilere asgari ücretin net tutarının; yirmi ve üzerinde personel çalıştıran işyerlerinde yüzde otuzundan, yirmiden az personel çalıştıran işyerlerinde yüzde on beşinden, aday çırak ve çırağa yaşına uygun asgari ücretin yüzde otuzundan aşağı ücret ödenemez. Bu amaçla kamu kurum ve kuruluşları gerekli tedbirleri alır. Staj yapacak işletme bulunamaması nedeniyle stajını okulda yapan ortaöğretim öğrencileri ile yükseköğretim kurumları ve birimlerinde yapan yükseköğretim öğrencilerinin yaptıkları stajlar bu fıkra hükmü kapsamı dışındadır. “
denilmek suretiyle de staj yapan öğrencilere ödenecek ücret ile ilgili hesaplamalar açıkça belirtilmiştir.
Lisans öğrencileri Staj ödemeleri ile ilgili problemler
Açıklamak gerekirse ilgili madde kapsamında mesleki ve teknik ortaöğretim okul ve kurumlarında staj veya tamamlayıcı eğitim gören öğrencilere yönelik düzenlemenin varlığından söz etmek mümkün. Ancak asıl sorun üniversite stajı ile ilgili olarak lisans öğrencilerinin yaşadığı staj ödemeleri ile ilgili problemdi. Çünkü yukarıda bahsettiğimiz Mesleki Eğitim Kanunu’nun son fıkrasında bulunan
“…Staj yapacak işletme bulunamaması nedeniyle stajını okulda yapan ortaöğretim öğrencileri ile yükseköğretim kurumları ve birimlerinde yapan yükseköğretim öğrencilerinin yaptıkları stajlar bu fıkra hükmü kapsamı dışındadır. “
ibaresi asıl mağduriyetlerin oluşmasına ve staj ödemelerinin yapılmamasına sebep olmuştur. Staj yapma zorunluluğu bulunan yüksekokul ya da üniversite öğrencileri bu maddede sayılmadığı ve 3308 sayılı kanun kapsamına girmediğinden bu kapsama girenlerin sahip olduğu asgari ücret hakkına sahip değildiler. 3308 sayılı kanuna tabi olmayan öğrenciler için de haklı olarak işveren açısından ücret ödeme yükümlülüğü de bulunmamaktaydı. Ancak aşağıda açıklayacağımız sebeplerden ötürü bu durum tamamıyla ortadan kalkmış bulunmaktadır.
6111 sayılı
“Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmündeki Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkındaki Kanun”
un 61 inci maddesi ile 3308 sayılı Kanun’un 3 üncü maddesinde ki
“Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumları” yeniden tanımlanmıştır. Yapılan değişiklikle mesleki ve teknik eğitim veren liseler ibaresinden sonra gelmek üzere teknik eğitim yapan yükseköğretim kurumları ibaresi metne işlenmiştir.
Bu değişikliğe bağlı olarak değişikliğin yürürlüğe girdiği 25.02.2011 tarihinden itibaren mesleki ve teknik eğitim veren liselerin yanı sıra yükseköğretim öğrencilerinden staj yapanlar hakkında da 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nu hükümleri uygulanmaya başlanmıştır.
Bu nedenle söz konusu öğrencilere de adı geçen kanun dikkate alınarak işlem yapılması zorunluluğu bulunmaktadır.
Bunun yanı sıra her ne kadar staj başlangıcında yapılan sözleşmede staj ücretine ilişkin olarak ödeme yapılmayacağıyla ilgili bir madde bulunsa dahi bu her şeyden önce T.C. Anayasası’na aykırılık teşkil etmektedir. Anayasamızın 18’inci maddesi gereğince
“Hiç kimse zorla çalıştırılamaz. Angarya yasaktır. “.
Her ne kadar bu durum staj eğitimi olup öğrencinin mesleki hayatına hazırlanması ve tecrübelenmesi ile ilgili bir husus olmuş olsa da işverenin bu durumdan fayda sağladığı aşikâr olmakla beraber ortada bir emek mevcuttur. Bu kapsamda değerlendirildiğinde dahi staj eğitiminde bulunan öğrencilere bu ilgili staj çalışmaları karşılığında ücretlerinin ödenmesi gerekmektedir.
Yukarıda açıkladığımız hususlar neticesinde hem yükseköğretim stajı yapan hem de mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarından mezun olmuş veya halen eğitimine devam edip stajını yapan öğrencilerin staj ücretini hangi kanun ve maddeler kapsamında hak ettiklerini izah etmiş bulunmaktayız.
Gelelim tüm bu açıklamalara rağmen yine de ödeme alamamaları durumunda yapılması gerekenlerle sıkça karşılaşılan soruların cevaplarına.
İlk olarak hukuki süreç başlatmadan önce kurumlara ücret alacağı ile ilgili olarak yapılan başvurularla ilgili olarak; yapılan başvurular neticesinde her ne kadar ödemelerin yapılacağı hususundan kurumlardan cevap verilse dahi bazı mağdurlarının alacaklarının zaman aşımına uğrama riski bulunmaktadır.
Bu nevi alacaklar için 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunundaki zaman aşımı süresi 5 (beş) yıl olduğundan her bir maaş-ücret ayının üzerinden 5 (beş) yıl geçmekle bu ayın alacağı zaman aşımına uğrayacaktır.
Örneğin Şubat 2013 yılının staj maaşı Şubat 2018 geçmekle zaman aşımına uğrayacaktır. Kalan ayların ücretini istemekte bir sakınca olmamakla birlikte geçmiş aylar zaman aşımına uğramış olacaktır.
Ancak bu yazımızı kaleme aldığımız tarih olan Temmuz 2019 tarihinden zaman aşımı süresinin bitiş tarihi aldığımızı dikkate alırsak Haziran 2014 tarihinden itibaren önceki dönemlere ait olan staj alacakları zaman aşımına uğramış bulunmaktadır.
Ayrıca stajyerin stajını yaptığı işletmeden ücret talep edebilmesi için, yasa koyucu işletmeye başvuru şartı aramamıştır. Doğrudan dava yahut icra takibi yoluyla hak edilmiş olan ücretlerin talep edilmesi de mümkündür.
Stajı eğitiminiz yapmış olduğunuz eğitim kurumun özel hastane veya özel okul statüsünde bulunmasının staj alacağını etkilemesi ile ilgili olarak; yukarıda özellikle üzerinden durduğumuz ve staj ücretinin dayanağı olarak ifade ettiğimiz 3308 sayılı Meslek Eğitimi Kanunu’nda bu durumla ilgili olarak herhangi bir ayrım yapılmamıştır. Bu kapsamda özel okul mezunu olmanız veya özel hastanede staj eğitiminiz yapmış olmanız staj ücretinizi almanıza engel teşkil etmemektedir.
Staj eğitiminizin birden fazla yerde yapılmış olması veya parça parça şekilde devam ettirilmiş olması ile ilgili olarak; bu hususta da yine staj ücretini hak etmeyle ilgili olarak herhangi bir engel olmamakla beraber tek bir yerde staj yapmış stajyerlerden farklı bir husus ya da statü altında bulunmazsınız. Tek dezavantajı birden fazla kurum bulunmasından dolayı davanızı kuruma veya Sağlık Bakanlığı’na açmış olmanız yönünden sürecin biraz daha karmaşık hale gelmesi hususundadır. Bu durumda da hukuki sürecin takibi ve herhangi bir hak kaybına uğramamanız için bir avukat vasıtasıyla bu işlemlerin yürütülmesi sizin açınızdan önem arz etmektedir.
Sonuç olarak tüm bu açıklamalar neticesinde ister yükseköğretim öğrencisi olsun isterse mesleki ve teknik lise öğrencisi, yapmış olduğunuz stajlardan ücret almanız sizin kanuni bir hakkınızdır. Her şeyden önce bir emek sarf edilmiş olması bakımından Anayasal bir haktır.
Bu kapsamda birazda olsa mağduriyetin mevcut olduğu konu ile ilgili olarak sorularınızı cevaplayabildiysek ne mutlu bize.
Sevgiyle kalın.
Av. Ahmet Ozan KAYKANA
İletişim: avozankaykana@gmail.com
İletişim: avozankaykana@gmail.com
