HEMŞİRELİKTE STAJ
Hemşirelik mesleği, öğrenim süresi yanında mutlaka staj gerektiren ve teorik eğitimi pratik olarak desteklenmesi gereken bir meslektir.
Mevcut sistem de de elbette hemşireler staj yapmaktadır. Bunun ne derece etkili olduğu öğrencinin istekli ve eğimli olması kadar sistemin güvenli ve takip edilebilir olmasına da bağlıdır.
Çok farklı fikirler üretilebilir bu konuda ancak bunları bizim dile getirmemiz, öğrenci arkadaşlarımızın durumunu bizim elimiz ile çözmez.
Bu yazımızda mevcut sistemde hemşire olan öğrenci arkadaşlarımızın nasıl etkili bir staj dönemi geçirebileceğine değineceğiz.
Öncelikle uygulama dönemleri ve uygulamanın nasıl yapılacağı konusunda üniversiteler kendi staj komisyonlarını kurarak karar alırlar. Bu kararlar hemen hemen birbirine benzer olsa da üniversiteden üniversiteye farklılık göstermektedir.
Üniversite dönemlerinin ilk yılları sadece teorik dersler ile geçen hemşirelik öğrencileri. Sonra ki yıllarda hem temel hemşirelik dersleri almaya hem de bu derslerin uygulamalarını yapmaya başlarlar.
Okul döneminde olan stajlar, üniversitenin bulunduğu ildeki hastane kapasitelerine göre öğrencinin dağılımı yapıldığından her öğrenci aynı birimde staj yapamamakta ve ilgili dersin stajını kısa süreli rotasyonlar ile yapabilmektedir.
En güzel uygulama dönemi ise yaz aylarındaki uygulamalar olmaktadır.
Bunlar konumuzu ilgilendiren ama öğrencinin müdahale edemeyeceği konular olduğu için üzerinde çok fazla durmayacağım.
Benim üzerinde durmak istediğim konu, üniversiteniz sizi hangi birime hangi sürede ve hangi ders için gönderirse göndersin sizin nasıl etkili bir staj yapabileceğiniz konusunda.
Unutmayın dersi Üniversiteler, hocalar mevcut hemşireler verir; yalnız sadece sizin alabileceğiniz kadar. O yüzden sizler kendiniz çaba sarf ederek saydığım ders verenlerin durumundan bağımsız şekilde eğitiminize yön vermeye çalışmalısınız.
İyi Bir Staj İçin Öğrenci Ne Yapabilir?
Öncelikle şunu belirteyim çok kötü bir staj dönemi geçirerek mezun olsanız dahi hemşirelik yapacaksınız, bu size olumsuz etkiler ile geri dönse de bunu atlatacaksınız.
Ama iyi bir staj dönemi size hem mesleki hem kariyer hem eğitim alanında bir çok kolaylıklar sağlayacak.
Kendinize güveniniz, ilk işe başlamada ki heyecan ve korkularınız, eğitimi ilerlemek istediğinizdeki bilgi ve beceriniz, kariyerinizi tırmanmaya erken başlamanız ve daha bir sürü etmen staj ile gerek doğrudan gerek dolaylı yoldan alakalıdır.
Bu yüzden staj siz öğrenci hemşireler için değerlidir.
Sevmediğiniz bir bölüme gönderilebilirsiniz, sevmediğiniz arkadaşlarınız ile aynı yerde staj yapıyor olabilirsiniz, staj yaptığınız birimdeki hemşirelerin gerek eğitimsel gerek toplumsal davranışlarını sevmeyebilirsiniz, staj yaptığınız birimi yeterli bulmayabilirsiniz..... bu artar gider her türlü sorun sizi bekliyor olabilir.
Ama siz bunların hiçbirini düşünmeyecek, staj yaptığınız her saat kendiniz ve mesleğiniz adına; gözlem, bilgi, deneyim, olgunluk biriktireceksiniz.
Angarya işler;
Staj yaparken angarya işlerden yakınan bir çok stajyer vardır. Bunlar spanç katlama, ateş ölçme, malzeme getirme, malzeme sayma, hasta karşılama, asiste etme,........ gibi size angarya gelen ama birimlerde mutlaka olabilen işler.
Elbette staj yaparken işiniz bu değil ama, birimde bir anda serum takan, damar yolu açan, hasta anamnez alan, eğitim veren, aldığı çıkardığı takibi yapan, asiste edilen.......... bir hemşire olmayı bekleyemezsiniz.
Planlama yapın;
Bu angarya denebilecek işler için planlama yapın; örneğin sabah saatlerinde hasta yokken yada tenha olan saatlerde size angarya gelen işleri hızlıca bitirmeye çalışın. Bu işlerden kaçmaya çalışmayın. Birimi gözlemleyin ve bu işleri yaparken önemli işleri kaçırmayacağınız zamanı bilin ve bu zamanı bu işler için kullanın.
Asiste etmek;
En önemli öğrenme metotlarından biri yapılan işi defalarca izlemektir. Sizler staj yaparken hemşirelerin yaptığı önemli işlemlerde (damar yolu açmak, eğitim vermek, aldığı çıkardığı takibi yapmak, cpr yapmak........ aklınıza ne gelir ise ne size göre önemli ise) hemşirenin yanında olun.
Eğer iyi bir asiste edici olursanız hemşire sizi sürekli yanında görmek ister, böylece tüm önemli işlemlerde yakından işlemi izleyen ve yardım eden kişi olarak öğrenmeniz hızlanır.
Bu asiste etmeye örnek verecek olursak; damar yolu açılırken, kan alınırken intraketi açmak, tutmak, kan tüplerini vermek, intraketin tespitini yapmak gibi işlemlerdir.
Bu işlemleri siz yaparken; hemşirenin damar yolunu nasıl açtığını, bu adımları, damarı bulma hissetme girme sırasındaki adımları, kan alımını hatta bu işlemlerde hemşirenin iletişimi gibi önemli bir çok faktörü yakinen takip edebilirsiniz.
Önemli hastalar;
Staj yaparken, biriminize önemli ve özel hastalar gelebilir. Bu zamanlar biraz karışık ve stresli zamanlar olabilir. Sizler stajyer hemşiresiniz kimse sizden olağanüstü bir şey beklemiyor.
Bunu aklınızda tutarak, bu tür hastalar geldiğinde ve bunlara işlem yapılırken uzak durmayın. Stresli ve hızlı bir an da olsa orada bulunun. Hemşire bir şey isterse uzatın veya hiç bir şey yapmıyorsanız dahi ortamda olmayı ihmal etmeyin.
Bu durumlarda bazı staj yapan hemşireler uzaklaşma eğiliminde olur, uzaklaşmayın ve izleyin.
Amatörce davranmayın;
Evet staj yapıyorsunuz ve acemisiniz, olabilir tabi ki doğal ancak bunu hissettirmeyin. Amatörce davranmayın.
Bir hasta size bir soru sorduğunda, eğer bildiğiniz bir soru ise ve yetki alanınızı aşmıyorsa net bir şekilde cevabınızı verin. Bilmiyorsanız ve yetkiniz dışında bir konu ise. hemen tabi ki bu konu hakkında sizin için hemşire/doktordan bilgi alalım diyin.
Ama kesinlikle ve kesinlikle ımmmmm, şeyyyyy, ben bilmiyorum gibi cümleler kurmayın. Pratik olun. Sorunu, soruyu, olayı çözemeyecek durumda olmanız normal ama havada bırakmayın. Bir şekilde çözüm bulmaya çalışın. Bunu yaparken elbette birimdeki hemşireler ile beraber.
İlk işlem;
Her hemşirenin ilk işlemi varır; ilk damar yolu, ilk iğne, ilk CPR, ilk dikiş................ kaçınılmaz şekilde bir ilkiniz olacak.
Siz iğne olurken, ilk defa iğne yapacak birine olmak ister misiniz? Veya iğne olduktan sonra bunu yapanın ilk defa iğne yapan biri olduğunu bilmek?
İlk işleminiz olduğunu hastanın bilmesi gerekmez, bilirse tedirgin olur. İlk işleminizi kendinizi hazır hissettiğiniz ve yeterli bilgi ve tecrübeye sahip olduğunuza inandığınız zaman yanınızda bir hemşire ile yapın.
Kesinlikle ben daha önce yaptım, yaparım deyip gereksiz bir öz güvene bürünmeyin. Hemşireler yanınızda olsun sürekli.
Bunun yanında; ilk işleminizi yaparken gerekli soruları işlemden önce hemşireye sorun, işlem sırasında hasta yanında bu tür sorular sormanız hastanızı tedirgin eder.
İşlem sırasında takıldığınız bir yer olduğunda görevi devretmekten çekinmeyin, bunu yaparken amatör olmayın, örneğin hemşire hanım biraz başım dönüyor sanırım bunu siz yapar mısınız? gibi cümleler ile işi devredin.
İşlemi yaptıktan sonra da ilk işleminiz olduğunu belirtmeyin. Bu hastanızı tedirgin eder, acaba birşey olur mu düşüncesini gün boyu aklından çıkarmaz.
İşlemlere başlarken kendinizi tanıtın, '' - korkmayın, - rahat olun, - geçmiş olsun, - şimdi daha iyi olacaksınız.............'' gibi cümleler ile karşınızdakine güven verin.
Evet stresli olacaksınız bunlar aklınıza gelmeyecek ama stresli olduğunuzu hissettirmeyin, bunu başarana dek işleme girişmeyin.
İş ortamı;
Hastanede ki iş ortamları genelde hastalarınız ile iç içe olduğunuz ortamlardır. Bu ortamlarda sizin hal ve hareketleriniz hastalar tarafından görülür, konuşmalarınız kısmen duyulur.
Bunu dikkate almanız gerekir, sınıfta veya sokakta gibi davranamazsınız. Arkadaşlarınız la sohbetinizde de bunu dikkate almalısınız.
Hastalarınız genelde mutsuz dur, yani ağrısı vardır, hasta dır, canı sıkkındır, yorulmuştur, korkuyordur, endişelidir............. hasta insanlar sinirli ve kırılgan olabilir. Kendiniz hasta olduğunuz zamanları hatırlayın.
Dolayısı ile iş ortamında, muhabbet etmeyin, kendinize mola verdiğiniz zamanlara saklayın bunu. Sürekli gülümseyen, ciddi, dinamik ve saygılı olun.
SONUÇ
Hangi birim olursa olsun gözlem yapın. Size verilen bazı angarya olarak düşündüğünüz işler var ise bunları yaparken dolaylı yoldan başka bilgiler öğrenmeye çalışın.
Üniversiteniz, hocalarınız sizi bir yere kadar bu staj olayında denetler veya sorgular. Sizler kendi kendinizin denetçisi olun.
Bu staj dönemlerinizde ne öğrenirseniz onlar size gelecekte yol gösterici olacaklar. Ne kadar çok birim ve vaka görürseniz mesleğe bakışınız da o kadar geniş olur.
Örnek verecek olursam; sadece bilim kurgu romanı okuyan birinin gerçekler ile ilgili fikri ne kadar geniş olabilir. Evet kitap okumak çok güzel, bilim kurgu da çok güzel ama profesyonel bir bilim kurgu okurunun tam anlamıyla bir okur olabileceğini düşünüyor musunuz?
Sadece sulayarak bir çiçeği yetiştirebilir misiniz? Sadece yemeğini vererek bir evcil hayvana bakabilir misiniz?
Bu saydıklarım olabilir kısmen; işte sizde sadece bir birim ve konu üzerine staj yaparak hemşire olabilirsiniz ama kısmen:)
Demek istediklerim umarım anlaşılmıştır. Çoklu düşünün, her işte parmağınız olsun ama dikkatlice, hastalarınızı sevin, mesleğinizi sevin, gerçeklerden ve korkularınızdan kaçmayın yüzleşerek öğrenerek çözün.
Sevgiyle kalın......
Yorumlar