🚽 ÜRİNER RETANSİYON (İDRAR TUTMA) BAKIM PLANI: Mesane Boşaltımı ve Komplikasyon Önleme (2025 Kılavuzu)
İdrar Tutma hemşirelik bakımı planı oluşturmanıza yardımcı olması için bu hemşirelik tanı kılavuzunu kullanın .
İdrar tutma olarak da bilinen idrar retansiyonu, vücudun mesaneyi etkili ve tamamen boşaltamamasıdır . İdrar kaçırma ile bağlantılı veya bağımsız olarak ortaya çıkabilir .
Tedavi edilmemiş üriner retansiyonun ciddi komplikasyonları arasında mesane hasarı ve kronik böbrek yetmezliği bulunur . Üriner retansiyon, komplikasyonları önlemek için hemen ve doğru bir şekilde yönetilmesi gereken bir hastalıktır.
İdrar Tutulmasının Nedenleri
İdrar Tutma ile ilgili olabilecek bazı faktörler şunlardır :- Detrusor kas sisteminin dekompansasyonu
- Prostat büyümesi
- Genel anestezi , bölgesel anestezi
- Hastalık, yaralanma, ödem ve hematomun neden olduğu yüksek üretral basınçlar
- Mesanenin yeterince kasılamaması
- Yetersiz alım
- Enfeksiyon
- Mekanik tıkanma
- Ağrı , acı korkusu
- Duyusal / motor bozukluk, sinir felci
- Cerrahi manipülasyon
- Üretral tıkanma
İdrar Tutulmasının Belirti ve Semptomları
İdrar Tutma , aşağıdaki belirti ve semptomlarla karakterizedir:- Karın ağrısı
- Mesane şişkinliği
- Art arda 2 saat boyunca azalmış (30 ml / saatten az) idrar çıkışı
- Sıklık
- Tereddüt
- Mesaneyi tamamen boşaltamama
- İnkontinans
- Artık idrar
- Mesane dolgunluğu hissi
Hedefler ve Sonuçlar
Aşağıdakiler, İdrar Tutma için ortak hedefler ve beklenen sonuçlardır :- Hasta mesaneyi tamamen boşaltır.
- Hasta, palpe edilebilen mesane distansiyonu olmaksızın yeterli miktarda boşaltım yapıyor.
- Hastanın idrar hacmi 300 mL'den büyük veya eşittir, her idrar yapma sonunda kalan hacim 100 mL'den azdır.
Bu makale, üriner sistemin hayati bir fonksiyon bozukluğu olan Üriner Retansiyon (İdrar Tutma) tanısının yönetimini detaylandırmaktadır. Üriner retansiyon, mesanenin tam olarak boşaltılamaması durumudur; bu, mesane duvarının aşırı gerilmesine, hidronefroza (böbrek şişmesi) ve potansiyel olarak geri dönüşümsüz böbrek hasarına yol açabilir. Bir hemşirelik öğrencisi olarak, bu hastaların hızlı ve etkili bir şekilde tedavi edilmesini sağlamak en önemli sorumluluğunuzdur. Bu kapsamlı rehber, NANDA International 2024-2026 sınıflandırmasına göre güncellenmiştir.
1. Teorik Temeller: Üriner Retansiyon ve Patofizyoloji
Tanım: Üriner Retansiyon, mesanenin tam boşaltılamamasıdır. Hasta idrar yapma dürtüsünü hissedebilir, ancak mesane tamamen boşaltılamaz veya hiç idrar yapılamaz.
A. Etiyolojik Faktörler (Risk Kaynakları)
Üriner retansiyon genellikle iki ana kategoriye ayrılır:
Obstrüktif (Tıkanıklığa Bağlı) Nedenler: İdrar yolunda fiziksel bir engel vardır.
Prostat Büyümesi (BPH): Erkeklerde en yaygın neden.
Üretral Darlıklar: Taşlar veya skar dokusu.
Fekal İmportasyon: Ciddi kabızlık nedeniyle rektumdaki sertleşmiş dışkının mesaneye baskı yapması.
Non-Obstrüktif (Nörojenik/İlaç Bağlı) Nedenler: Mesane kasının kasılma yeteneği veya sinir iletimi bozuktur.
Nörolojik Hasar: İnme, omurilik yaralanmaları veya diyabetik nöropati.
İlaçlar: Antikolinerjikler, bazı antidepresanlar ve antihistaminikler mesane kasılmasını baskılayabilir.
Ameliyat Sonrası: Özellikle abdominal veya pelvik cerrahi sonrası ağrı ve anestezinin etkisiyle mesane refleksleri geçici olarak baskılanabilir.
B. Kritik Komplikasyonlar ve Belirtiler
Semptomlar: İdrar yapma zorluğu, sıkışma hissi, alt karın bölgesinde dolgunluk ve ağrı, az veya hiç idrar çıkışı.
Komplikasyonlar: $\text{İdrar Yolu Enfeksiyonu (İYE)}$ riski, Mesanenin aşırı gerilmesi, Hidronefroz (böbrek hasarı).
2. Hemşirelik Bakım Planı Formunun Doldurulması
Bu bölüm, size iletilen HEMŞİRELİK BAKIM PLANI FORMUndaki standartlara ve terminolojiye uygun olarak doldurulmuştur.
HASTANIN ADI-SOYADI: [Hastanın Adı-Soyadı]
YAŞ: [Yaş]
TARİH: 04.11.2025
SEMPTOM: Sıkışma Hissi, Alt Karın Bölgesinde Dolgunluk, İdrar Miktarında Azalma.
HEMŞİRELİK TANISI: Üriner Retansiyon (Urinary Retention)
AMAÇ (NOC)
Hasta, mesanesini tam ve düzenli aralıklarla boşaltabilecektir.
İdrar retansiyonuna bağlı rahatsızlık (ağrı, sıkışma hissi) giderilecektir.
Hastanın yeterli idrar çıkışı sağlanacak ve $\text{İYE}$ riski en aza indirilecektir.
HEMŞİRELİK GİRİŞİMLERİ (NIC)
Hemşirelik girişimleri, mesane boşaltımını kolaylaştırmaya, enfeksiyonu önlemeye ve hastanın konforunu artırmaya odaklanır.
| Uygulama Zamanı | HEMŞİRELİK GİRİŞİMLERİ | Gerekçeler (Eğitim Amaçlı) |
| 08-16 / 16-08 | Değerlendirme ve İzleme: Alt karın bölgesinde dolgunluk varlığını ve ağrıyı değerlendirdim. İdrar miktarını kaydettim, aldığı/çıkardığı takibini yaptım. | Mesane aşırı gerilmesini (distansiyon) ve mesanenin tam boşaltılamamasını kontrol etmek esastır. |
| 08-16 | Fiziksel Kolaylaştırma: Hastayı idrar yapmayı kolaylaştıracak uygun pozisyona getirdim (erkekte ayakta, kadında oturarak) ve mahremiyet sağladım. | Mahremiyet ve doğal idrar yapma pozisyonu, mesane sfinkterlerinin gevşemesini ve boşaltımı destekler. |
| 16-08 | Termal ve Duyusal Stimülasyon: Alt abdominal bölgeye sıcak uygulama yaptım. İdrar yapma refleksi için musluğu açtım veya su sesi dinlettim. | Sıcak uygulama ve su sesleri, mesane kaslarının kasılmasını ve sfinkterlerin gevşemesini destekleyebilir. |
| 08-16 | Mobilizasyon: Kontrendike değilse hastayı mobilite ettim veya yatakta pozisyonunu sık değiştirdim. | Hareketsizlik, mesanenin boşaltımını zorlaştırır. Erken mobilizasyon mesane fonksiyonunu iyileştirir. |
| 16-08 | Sıvı Desteği: Kontrendike değilse yeterli sıvı alımını destekledim ($\text{2500-3000 mL/gün}$ hedeflenir). | Yeterli sıvı alımı, $\text{İYE}$ riskini azaltır ve mesanenin dolmasını sağlayarak idrar yapma dürtüsünü tetikler. |
| 08-16 | Müdahale Hazırlığı: Hekime mesane aşırı gerilmesi hakkında bilgi verdim. Hekim istemiyle tek seferlik veya kalıcı kateterizasyon için hazır bulundum. | Mesane aşırı gerilmesinin hızlıca giderilmesi, uzun süreli hasarı önler. |
| 16-08 | İYE Önleme: Perineal bölgenin temizliğini ve hijyenini sağladım. Kateter varsa kateter bakımı kurallarına uydum. | $\text{İdrar}$ yolundan bakteri girişini önlemek için aseptik teknik zorunludur. |
Değerlendirmeler (Pazar)
Bakım formundaki Değerlendirmeler (Tarih) sütununa aşağıdaki kodlamalar kullanılarak günlük durum takibi yapılacaktır:
1. PROBLEM GİDERİLDİ
2. PROBLEMDE AZALMA GÖZLENDİ
3. PROBLEM DEVAM EDİYOR
Örnek Değerlendirme Kaydı:
"Pazar 16:00: Alt karın bölgesinde hassasiyet ve dolgunluk kalmadı. Hasta, idrar yapma isteği geldiğinde mesanesini tamamen boşaltabildiğini sözlü olarak ifade etti. İdrar çıkışı saatlik $\text{30 mL}$ üzerindeydi. (2. PROBLEMDE AZALMA GÖZLENDİ)"
📚 Güncel Kaynakça
Hemşirelik girişimlerinin kanıta dayalı olmasını destekleyen başlıca kaynaklar:
NANDA International: Herdman, T. H., & Kamitsuru, S. (Eds.). (2024). NANDA International Nursing Diagnoses: Definitions and Classification, 2024-2026.
Klinik Kılavuzlar (Örnek): American Urological Association (AUA) veya ulusal üroloji hemşireliği kılavuzları.
Görüşmeye katılın