🚽 BOZULMUŞ ÜRİNER ELİMİNASYON BAKIM PLANI: Mesane Eğitimi ve İdrar Sağlığı Yönetimi (2025 Kılavuzu)
Bu makale, hastanın konforunu, cilt bütünlüğünü ve genel sağlığını doğrudan etkileyen Bozulmuş Üriner Eliminasyon tanısının yönetimini detaylandırmaktadır. Üriner sistemin normal fonksiyonlarında meydana gelen bozulmalar, idrar kaçırma (inkontinans) veya idrar yapamama (retansiyon) gibi ciddi sorunlara yol açar. Bir hemşirelik öğrencisi olarak, bu fonksiyon bozukluklarının hem fizyolojik hem de psikososyal etkilerini bilmeniz kritiktir. Bu kapsamlı rehber, NANDA International 2024-2026 sınıflandırmasına göre güncellenmiştir.
1. Teorik Temeller: Üriner Eliminasyon ve Disfonksiyonlar
Tanım: Bozulmuş Üriner Eliminasyon ($\text{Impaired Urinary Elimination}$), idrar atılımında veya mesanenin boşaltılmasında meydana gelen işlev bozukluğudur.
A. Eliminasyon Disfonksiyonları
Bu genel tanı altında, klinik olarak farklılaşan iki ana durum ele alınır:
Üriner Retansiyon (İdrar Tutulması): Mesaneyi tam olarak boşaltamama veya hiç boşaltamama durumudur. Prostat büyümesi, nörolojik hasar veya bazı ilaçların yan etkisi sonucu ortaya çıkabilir.
Üriner İnkontinans (İdrar Kaçırma): İdrarı kontrol edememe durumudur. Yaşlılık, bilişsel bozukluk, pelvik kas zayıflığı (doğum sonrası) veya mesane kaslarının aşırı aktif olması nedeniyle oluşabilir.
Disüri: Ağrılı idrar yapma.
Oligüri: İdrar miktarının anormal derecede azalması.
B. Etiyolojik Faktörler (Risk Kaynakları)
Tıkanıklık: Üretral tıkanıklık (prostat hipertrofisi), taşlar veya ödem.
Nörolojik Hasar: İnme, omurilik yaralanmaları veya diyabetik nöropati.
Enfeksiyon: İdrar Yolu Enfeksiyonu ($\text{İYE}$), mesane irritasyonuna ve dolayısıyla sıklıkta artışa neden olabilir.
Kas Zayıflığı: Pelvik taban kaslarının veya mesane kaslarının zayıflığı.
Çevresel Engeller: Yatağa bağımlılık, tuvalete ulaşım zorluğu veya mahremiyet eksikliği.
2. Hemşirelik Bakım Planı Formunun Doldurulması
Bu bölüm, size iletilen HEMŞİRELİK BAKIM PLANI FORMUndaki standartlara ve terminolojiye uygun olarak doldurulmuştur. Formunuzdaki $\text{İdrar Retansiyonu}$ başlığına odaklanarak girişimleri detaylandırıyorum.
HASTANIN ADI-SOYADI: [Hastanın Adı-Soyadı]
YAŞ: [Yaş]
TARİH: 04.11.2025
SEMPTOM: Sıkışma Hissi, Alt Karın Bölgesinde Dolgunluk, İdrar Miktarında Azalma.
HEMŞİRELİK TANISI: Bozulmuş Üriner Eliminasyon (Üriner Retansiyon)
AMAÇ (NOC)
Hasta, mesanesini tam ve düzenli aralıklarla boşaltabilecektir.
İdrar retansiyonuna bağlı rahatsızlık (ağrı, sıkışma hissi) giderilecektir.
Hastanın yeterli idrar çıkışı sağlanacak ve $\text{İYE}$ riski en aza indirilecektir.
HEMŞİRELİK GİRİŞİMLERİ (NIC)
Hemşirelik girişimleri, mesane boşaltımını kolaylaştırmaya, enfeksiyonu önlemeye ve sıvı dengesini korumaya odaklanır.
| Uygulama Zamanı | HEMŞİRELİK GİRİŞİMLERİ | Gerekçeler (Eğitim Amaçlı) |
| 08-16 / 16-08 | Değerlendirme ve İzleme: Belirli aralıklarla idrar miktarını kaydettim ve aldığı/çıkardığı takibini yaptım. Hastanın mesane doluluğunu (alt abdominal bölge) değerlendirdim. | Mesane boşaltım yetersizliğini (retansiyon) ve sıvı dengesini takip etmek esastır. |
| 08-16 | Kolaylaştırma Teknikleri: Kişinin mahremiyetini sağlayarak uygun pozisyonda sürgü ve ördek kullandım. Kontrendike değilse hastayı mobilize ettim. | Mahremiyet eksikliği, hastanın idrar yapma yeteneğini azaltabilir. Oturur pozisyon ve mobilizasyon, mesane boşaltımını kolaylaştırır. |
| 16-08 | Termal Stimülasyon: Alt abdominal bölgeye sıcak uygulama yaptım. | Sıcak uygulama, mesane sfinkterlerini gevşetmeye yardımcı olarak idrar yapmayı kolaylaştırabilir. |
| 08-16 | Mesane Boşaltımı: Hastanın idrar yapmasını kolaylaştırmak ve mesane boşaltımını sağlamak için hekime bilgi verdim. Gerekli ise hekim istemiyle kateterizasyon için hazır bulundum. | Retansiyon durumunda mesanenin boşaltılması, aşırı gerilmeyi ve böbrek hasarı riskini önlemek için kritik öneme sahiptir. |
| 16-08 | Sıvı Desteği: Kontrendike değilse sıvı alımını destekledim. Hastayı günde $2500\text{ mL}$ sıvı almaya teşvik ettim. | Yeterli sıvı alımı, böbrek fonksiyonunu destekler ve idrarı seyrelterek İYE riskini azaltır. |
| 08-16 | Hijyen ve Enfeksiyon Önleme: Genital bölgenin hijyenini sağladım. Hastayı temizlik yönünü (önce temiz, sonra kirli alan) hakkında eğittim. | $\text{İYE}$ riskini azaltmak için hijyenik bakım zorunludur. |
Değerlendirmeler (Pazar)
Bakım formundaki Değerlendirmeler (Tarih) sütununa aşağıdaki kodlamalar kullanılarak günlük durum takibi yapılacaktır:
1. PROBLEM GİDERİLDİ
2. PROBLEMDE AZALMA GÖZLENDİ
3. PROBLEM DEVAM EDİYOR
Örnek Değerlendirme Kaydı:
"Pazar 16:00: Hastanın sıkışma hissi azaldı. İdrar çıkışı saatlik $\text{>30 mL}$ olarak takip edildi. Alt karın bölgesi yumuşak. Hastanın idrar yapma eylemi rahatlamış. (2. PROBLEMDE AZALMA GÖZLENDİ)"
📚 Güncel Kaynakça
Hemşirelik girişimlerinin kanıta dayalı olmasını destekleyen başlıca kaynaklar:
NANDA International: Herdman, T. H., & Kamitsuru, S. (Eds.). (2024). NANDA International Nursing Diagnoses: Definitions and Classification, 2024-2026.
Klinik Kılavuzlar (Örnek): Agency for Healthcare Research and Quality (AHRQ) veya ulusal üroloji/geriatri kılavuzları.
Görüşmeye katılın